Huwebes, Hulyo 31, 2025

Kadakuon 8.8 na lindol sa Rusya

KADAKUON 8.8 NA LINDOL SA RUSYA

kadakuon walo punto walo
ang lakas ng pagyanig sa Rusya
kaya sadyang pinakaba tayo
sa lindol sa tangway ng Kamchatka

pang-anim sa lindol na kaylakas
umano ito sa kasaysayan
buting maghanda ang Pilipinas
kung sa atin may epekto naman

lumikas ang nasa tabing dagat
sa pampang ng Dagat-Pasipiko
pansamantala, pagkat kaybigat
kung may tsunaming dadako rito

ang Fukushima'y alalahanin
may lindol, mayroon pang tsunami
mabuting handa ang bansa natin
kung iyan sa atin ay sumagi

- gregoriovbituinjr.
07.31.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar at Abante, Hulyo 31, 2025
* ang Kadakuon ay magnitude sa salitang Hiligaynon, ayon sa Google Translate:
* tangway - peninsula

Miyerkules, Hulyo 30, 2025

7M apektado sa masamang serbisyo sa tubig

7M APEKTADO SA MASAMANG SERBISYO SA TUBIG

tinumbok na ng balita ang masamang serbisyo
sa patubig, na ari ng isang mayamang angkan
sa kanila kasi'y di serbisyo kundi negosyo
ang patubig kaya naman nangyayari ang ganyan

kaya tama ang himutok ng mga maralita
manggagawa, bata, kababaihan sa kalunsuran
pati na sa malalayong relokasyon ng dukha
gayong bilang kostumer ay nagbabayad din naman

artistang si Carla Abellana'y pinuna ito
nang magpadala umano ng disconnection notice
ang kumpanya kahit walang tumutulo sa gripo
habang ang iba sa kawalang tubig nagtitiis

mas magandang kumilos na ang apektadong masa
upang isiwalat ang aba nilang kalagayan
sa kumpanya ng tubig na di ayos ang sistema
bakasakali, bakasakaling ayusin naman

- gregoriovbituinjr.
09.30.2025

* ulat mula sa Abante Tonite, 07.30.2025, p 3

Lunes, Hulyo 28, 2025

Ang People's SONA

ANG PEOPLE'S SONA

taun-taon na lang, naroon sa kalsada
kung baga'y isa itong tungkulin talaga
magsulat, mag-ulat, magmulat, magprotesta
at sabihin ang totoong lagay ng masa

ang serbisyo ay dapat di ninenegosyo
kilanling ganap ang karapatang pantao
tuligsa sa katiwalian sa gobyerno
lider ay makipagkapwa't magpakatao

di dapat maghari'y maperang negosyante
o kapitalista kundi mga pesante
uring manggagawa, kabataan, babae
labanan ang dinastiya't trapong salbahe

nais kasi naming mabago ang sistema
kung saan ay wala nang pagsasamantala
sistemang kontraktwalisasyon ay wala na
ang pampublikong pabahay ay mangyari na

buti pa'y pag-aralan natin ang lipunan
tanungin bakit may mahirap at mayaman
mula rito, paglingkurang tapat ang bayan
upang gobyerno ng masa'y matayo naman

- gregoriovbituinjr.
07.28.2025

* bidyo kuha ng makatang gala na mapapanood sa kawing na: 

Talumpati ng KPML sa People's SONA

TALUMPATI SA PEOPLE'S SONA

inaasahan nilang ang handog ko'y tula
subalit tinalakay ko'y isyu ng dukha
hawak ang mikropono'y aking binalita
ang bagong batas na tatama sa dalita

kung sa UDHA ay tatlumpung araw ang notice
bago maralita'y tuluyang mapaalis
sa N.H.A. Act, sampung araw lang ang notice
ahensya'y may police power nang magdemolis

noon, 4PH ang ipinangalandakan
sa ngalan ng dukha nitong pamahalaan
para pala sa may payslip at Pag-ibig 'yan
napagtanto nilang pambobola na naman

matapos magsalita, pagbaba ko sa trak
ilang lider agad sa akin kumausap
talakayan sa isyu'y inihandang ganap
sa bagong batas, dalita'y mapapahamak

minsan nga sa sarili'y naitatanong ko
ganito na nga ba ako kaepektibo?
o tatamaan sila sa nasabing isyu?
salamat, sa masa'y nailinaw ko ito

- gregoriovbituinjr.
07.28.2025

* ang RA 12216 (National Housing Authority Act o NHA Act of 2025) ay naisabatas noong Mayo 29, 2025
* di ko malitratuhan o mabidyuhan ang sarili sa pagtatalumpati, kaya narito'y bidyo ko habang nagwawagayway ng bandila ang iba't ibang samahang lumahok sa People's SONA
* nagsalita ako bilang sekretaryo heneral ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML)
* mapapanood ang munting bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/1F7YdSan7y/ 

Linggo, Hulyo 27, 2025

Ilagay sa loob ng basurahan

ILAGAY SA LOOB NG BASURAHAN

pakiusap na iyon ay wasto lang
ilagay sa loob ng basurahan
iyang kalat mo, huwag ipatong lang
doon sa ibabaw ng basurahan

sa basura mo'y nandidiri ka ba?
kaya di maipasok ang basura
sa loob, gayong merong espasyo pa
sa sariling basura'y nasusuka?

dinggin mo lang ang simpleng pakiusap
batid kong kaydali nitong magagap
pagkat paraan ito ng paglingap
nang kalinisan ay ating malasap

huwag ipatong sa labas, ang pakay
baka langaw ay mamugad nang tunay
narito, kinatha kong tula'y tulay
nang basura mo'y sa wasto ilagay

- gregoriovbituinjr.
07.27.2025

* litratong kuha sa loob ng isang gusali 

Kapraningan sa gitna ng kalasingan

KAPRANINGAN SA GITNA NG KALASINGAN

ay, mahirap kainuman
itong may mental health problem
na ating nabalitaan
sadyang karima-rimarim

kainuman lang kanina
yaong sa kanya'y pumaslang
pakikitungong maganda
asal pala'y mapanlinlang

may Mental Health Act na tayo
nakakatulong bang sadya
bakit nangyari'y ganito
talagang kasumpa-sumpa

sa bidyo mismo ng suspek
di raw niya sinasadya
tila siya may pilantik
at alamat daw ng Wawa

anong naitulong ng Act
upang pigilan ang ganyan
alak, utak, napahamak
bakit sila nagkaganyan

- gregoriovbituinjr.
07.27.2025

* ulat mula sa pahayagang Tempo, Hulyo 26, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

* Republic Act 11036 (Mental Health Act) - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, Promoting and Protecting the Rights of Persons Utilizing Psychosocial Health Services

Sabado, Hulyo 26, 2025

Kabayanihan sa gitna ng unos

KABAYANIHAN SA GITNA NG UNOS

salamat at nababalita
ang ganitong kabayanihan
nars na sumagip ng binaha
ang inabot ng kamatayan

si Alvin Jalasan Velasco
ang halimbawa ng bayani
sa ngayong panahong moderno
tumupad sa misyon, nagsilbi

siya'y nars at ambulance driver
na sa pagsagip ay mabilis
responder sa Local Disaster
Risk Reduction Management Office

mabuhay ka, Alvin, mabuhay
at di ka nagdalawang isip
sinakripisyo mo ang buhay
upang iyong kapwa'y masagip

- gregoriovbituinjr.
07.26.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 26, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

Huwebes, Hulyo 24, 2025

Di lang ulan ang sanhi ng baha

DI LANG ULAN ANG SANHI NG BAHA

natanto ko ang katotohanang
di lang pala sa dami ng ulan
kaya nagbabaha sa lansangan
kundi barado na ang daanan

ng tubig, mga kanal, imburnal
basura'y nagbarahang kaytagal
nang dahil sa ating mga asal
pagyayaring nakatitigagal

MMDA ay nakakolekta
ng animnaraang tonelada
ng samutsaring mga basura
magmula sa Tripa de Gallina

isang malaking pumping station
sa Lungsod Pasay, kaya ganoon
dapat talagang linisin iyon
tayo'y ayusin ang tinatapon

kapag mga ganyan ay barado
ang katubigan lalo't bumagyo
ay walang lalabasang totoo
di ba? kaya babahain tayo

panahon namang gawin ang dapat
basura'y huwag basta ikalat
maging responsable na ang lahat
lansangan ay huwag gawing dagat

- gregoriovbituinjr.
07.24.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa at Bulgar, Hulyo 24, 2025, pahina 2

Ombudsman

OMBUSDMAN

opisyales na tinalaga ng pamahalaan
nag-iimbestiga ng reklamo ng mamamayan
laban sa pampublikong ahensya o institusyon
o anumang salungat sa batas o regulasyon

dulugan siya upang dinggin ang katotohanan
dapat malayang mag-isip, walang kinikilingan
susuriin ang anumang natanggap na reklamo
kung di matwid, di patas, may diskriminasyon ito

gagawa naman ang Ombudsman ng rekomendasyon
upang reklamo'y matugunan, gagawa ng aksyon
aba'y ang tungkulin ng Ombudsman pala'y kaybigat
dapat matalaga rito'y magsilbing buong tapat

dapat siya'y may integridad lalo't mang-uusig
ng tiwaling nanunungkulan, di maliligalig
tulad ng sinabi ni Conchita Carpio-Morales,
dating Ombudsman, pati pagkatao ay malinis

indipendiyente at di tuta ng nagtalaga
sinumang makapangyarihan, maging pangulo pa
katarungan sa mga api, di sa malalakas
pamantayan ay batas, hustisya, parehas, patas

- gregoriovbituinjr.
07.24.2025

* litrato mula sa News5

Dante at Emong

DANTE AT EMONG

kapwa malakas daw sina Emong at Dante
tulad ba ng boksing nina Baste at Torre
aba'y katatapos lang ng Pacquiao at Barrios
may boksing na naman ba? o ito na'y unos?

halina't paghandaan, mga kababayan
at tayo'y huwag maging tagapanood lang
kung sinong malakas o kung sinong magaling
baha na ang maraming lugar at kaylalim

kayrami ngang sa boksing ay magkakalaban
sina Torre at Baste pa'y magsusuntukan
buti sina BBM at Trump, tila bati
habang sa taripa, ating bayan ay lugi

di magsusuntukan sina Dante at Emong
sila'y mga bagyong sa Pinas sumusulong
climate change na ito, nagbabago ang klima
climate emergency, ideklara! ngayon na!

- gregoriovbituinjr.
07.24.2025

* litrato ay tampok na balita (headline) sa pahayagang Pang-Masa, Hulyo 24, 2025

Relief goods

RELIEF GOODS

mahilig pa rin talagang mang-asar
si Kimpoy ng Barangay Mambubulgar
kadalasan, komiks ay pagbibiro
ngunit may pagsusuri ring kahalo:

nagtanong ang anak sa kanyang ina
relief goods na mula taga-gobyerno
ay ubos na raw ba? sagot sa kanya
bigay ba nila'y tatagal? tingin mo?

saan aabot ang sangkilong bigas
sa atin lang, kulang na sa maghapon
at ang dalawang lata ng sardinas
isa'y ginisa, isa'y agad lamon

mahalaga'y mayroon, kaysa wala
at isang araw nati'y nakaraos
di tayo nganga, bagamat tulala
saan kukunin ang sunod na gastos

ang mga nagre-relief ay may plano
ilan ang bibigyan, pagkakasyahin
at kung nabigyan ka, salamat dito
kahit papaano'y may lalamunin

subalit kung tiwali ang nagbigay
nitong sangkilong bigas at sardinas
baka wala tayong kamalay-malay
yaong para sa atin na'y may bawas

- gregoriovbituinjr.
07.24.2025

* litrato mula sa pahayagang Bulgar, Hulyo 24, 2025, pahina 3

Miyerkules, Hulyo 23, 2025

Sino ang mabuting tao?

SINO ANG MABUTING TAO?

yaon bang pagiging mabuting tao
ay parang mabuting Samaritano?
tulad ba ng sabi ni Mayor Vico?
di tulad ng mga salbaheng trapo?

sakaling nagtagumpay ka't yumaman
ngunit mayroon namang naapakan
sa mahihirap ay walang paggalang
masasabi bang matagumpay iyan

tulad nitong mga kapitalista
na tinitingnang mapagsamantala
sweldo'y kaybaba ng obrero nila
obrerong nagpaunlad sa pabrika

mataas nga ang kinita mo't sahod
subalit manggagawa mo'y hilahod
kabutihan ba rito'y mahahagod
sitwasyong ito ba'y nakalulugod

iskwater pa rin ang maraming dukha
artistang sumikat pala'y sugapa
halal na trapo pala'y dalahira
ang mabuting tao ba'y sinong sadya

- gregoriovbituinjr.
07.23.2025

* litrato mula sa dyaryong Philippine Star

Basurahan na ang lungsod

BASURAHAN NA ANG LUNGSOD

kaya raw baha'y di kayang kontrolin
ay dahil daw sa kagagawan natin
ginawa nang basurahan ang lungsod
sa basura na tayo nalulunod

kanal at imburnal naging barado
nakukuha nila'y kung anu-ano
sofa, ref, tarpolin, damit, sapatos
na nahakot lamang dahil may unos

ito ba'y dahil sa katiwalian
o walang disiplinang mamamayan
sino bang responsable sa basura
di ba't tayo ring mamamayan, di ba?

ano bang gagawin nating marapat
bakasakali'y magtulong ang lahat
walang sisihan, basurang binaha
ay pagtulungan nang ayusing sadya

- gregoriovbituinjr.
07.23.2025

* ulat batay sa headline (tampok na ulat) sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 23, 2025

Krimen sa sanggol

karumal-dumal, karima-rimarim
ang ginawa ng ina'y anong lagim
ang kanya bang budhi'y sadyang maitim?
o kanyang pag-iisip ay nagdilim?

ayon sa balita, may diperensya
sa pag-iisip ang nasabing ina
at sa krimen ba'y mananagot siya?
sino nga ba tayo upang manghusga?

subalit ang nawala'y isang buhay
labing-isang buwang bata'y namatay
ang nangyari'y sadyang nakalulumbay
sa krimeng ito ba'y mapapalagay

ano't kay-agang nawala ng sanggol
ang buhay niya'y agad naparool

- gregoriovbituinjr.
07.23.2025

* ang ulat ay headline (tampok na ulat) sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 23, 2025

Bedyetaryan

BEDYETARYAN

kaytagal ko nang di nagkakarne
nang niyakap maging bedyetaryan
noon, ngunit nang magkapandemya

at magka-COVID ako talaga
payo'y bumalik sa pagkakarne
para sa kailangang protina

ay, sa prinsipyo'y nais bumalik
at sa pagkakarne na'y umalis
kumain ng sibuyas, kamatis

talbos ng kangkong, kamote, sili
sa ganito ako nawiwili
sa pagkakarne'y di mapakali

minsan, kailangang manindigan
nang walang anumang alinlangan
para sa malusog na katawan

- gregoriovbituinjr.
07.23.2025

Sa SONA

sa SONA
itsura
baha ba?
wala na?

sa SONA
problema
lutas ba?
lubog na?

sa SONA
kakanta
trapo na
wa wenta?

ay, SANA
sa SONA
ang masa
okay pa

- gbj
07.23.2025

* litratong kuha ng makatang gala sa Commonwealth Avenue na kadalasang nilalakad ng masa patungo sa SONA

Martes, Hulyo 22, 2025

Ang mabuting kapitbahay

ANG MABUTING KAPITBAHAY

ang mabuting kabitbahay ba'y tulad
ng isang mabuting Samaritano?
matulungin sa kapwa't komunidad?
at tunay siyang nagpapakatao?

pagkat di nagkakalat ng basura
sa bakuran ng kanyang kapitbahay
malinis sa kapaligiran niya
kalat ay sa tama inilalagay

at kung kaybuti ng pakikitungo
ng kapitbahay sa kapwa't paligid
ay kaygandang bukas ang mahahango
kabutihan iyong di malilingid

subalit di para sa karangalan
o makatanggap ng anumang gawad
o kaya'y mapuri ng taumbayan
o sumikat, makilala ang hangad

marapat ay tahimik nating gawin
dahil batid nating iyon ang tama
magpakabuti, kahit di purihin
wasto'y gawin sa paraang payapa

- gregoriovbituinjr.
07.22.2025

Huwebes, Hulyo 17, 2025

Kayrami pang digmang kakaharapin

KAYRAMI PANG DIGMANG KAKAHARAPIN

kayrami pang digmang kakaharapin
kayrami pang dagat na tatawirin
kayrami pang bundok na aakyatin
kayrami pang nobelang susulatin

ano nga ba ang aking magagawa
sa kinaharap na krisis at sigwa
gayong isa lang tibak na makata
naritong madalas na naglulupa

gayong simpleng pamumuhay lang naman
ang nais ng aking puso't isipan
nais ko'y kaginhawahan ng bayan
makibaka di para sa iilan

subalit darating din ang panahon
mga api na'y magrerebolusyon
habang nagbabangga ang mga alon
at kumaripas ng takbo ang leyon

- gregoriovbituinjr.
07.17.2025

Miyerkules, Hulyo 16, 2025

Nagkamali ng baba

NAGKAMALI NG BABA

Nagkamali na naman ng baba. Marahil ay natutulala.

Magkaiba nga pala ang babaan ng MRT at bus carousel. Pagkalampas ng Roosevelt Avenue station ng bus carousel (na katapat ay Roosevelt LRT, hindi MRT, station), bawat istasyon ng MRT ay halos may katapat na bus carousel station sa ilalim nito, mula North station ng MRT na may bus carousel, Quezon Avenue station ng MRT na may bus carousel, hanggang Kamuning station ng MRT na may bus carousel sa ilalim. Subalit hindi pala awtomatikong may MRT station na katapat ang bus carousel, umpisa ng Nepa Q-Mart station ng bus carousel, dahil walang MRT station sa NEPA Q-Mart. Medyo malayo ang bus carousel sa Main Avenue, Cubao sa MRT Cubao station. May bus carousel sa ilalim ng sumunod na MRT station ng Santolan at Ortigas na kalapit ng Shaw Boulevard MRT station.

Ganito ang nangyari sa akin nang magtungo ako sa Monumento galing Cubao kanina. Nang bumalik na ako galing Monumento papuntang Cubao, akala ko, pagdating ng Kamuning station ng bus carousel, ang susunod na istasyon na ay Cubao. Totoo iyon kung nag-MRT ka. Subalit nag-bus carousel ako. Ang sunod na istasyon ng bus carousel galing Kamuning Station ay Nepa Q-Mart station, bago mag-Cubao, Main Avenue station. Sa Nepa QMart station ng bus carousel ako mabilis na bumaba. Hindi nga ako nakalampas, nagkamali naman ng binabaan.

Nang bumaba ako sa Nepa Q-Mart, nagulat na lang ako na hindi pa pala Cubao - Main Avenue station. Nakita ko kaagad ay ang Mercury Drug - Kamias branch. Subalit nakaalis na ang bus na nasakyan ko. Kaya sinakyan ko'y ibang bus na papuntang Cubao. Buti't may kinse pesos pa akong barya.

nagkamali na naman ng baba
dahil ba ako'y natutulala?
tila sa ibang mundo nagmula
sa lungsod ba'y di sanay na sadya?

sa Nepa Q-Mart, walang istasyon
ng MRT sa itaas niyon
di iyon katulad sa North, Quezon
Avenue at Kamuning mayroon

isang malaking aral sa akin
upang di maligaw sa lakarin
dapat ang diwa ay laging gising
huwag parang pasaherong himbing

buti, iyon lamang ang nangyari
at walang nangyaring aksidente

- gregoriovbituinjr.
07.16.2025

Mapanligaw na pamagat

MAPANLIGAW NA PAMAGAT

animo'y mayroong espesyal doong ulat
subalit mapanligaw pala ang pamagat
hinggil sa pagkamatay ng isang heneral
noong panahong Philippine-American War

akala ko'y tulad kay Andres Bonifacio
na pinaslang ng kapwa rebolusyonaryo
o kaya'y tulad ni Ninoy Aquino sa tarmac
sa paglapag ng eroplano'y napahamak

tinalakay lamang ang kanyang talambuhay
walang detalye sa ulat ng pagkamatay
tanging sinabi sa ulat, namatay siya
matapos ang digma, higit tatlong dekada

bakit ganyan ay pinayagan ng editor?
bakit ba ganyan ang isinulat ng awtor?
bakit mambabasa'y kanyang inililigaw?
upang atensyon ng bumabasa'y mapukaw?

- gregoriovbituinjr.
07.16.2025

* ulat mula sa pahayagang SAGAD, Hulyo 9, 2025, p. 6

Puna sa bitay ni Bato

PUNA SA BITAY NI BATO

ang hepe ng tokhang, senador na ngayon
ay nagpanukala raw ng pagbabalik
nitong death penalty, kayo ba'y sang-ayon
bagamat ang puna ay mula sa komiks

aking sinaliksik ang mga balita
may panukala ngang gayon ang senador
subalit sa komiks ay mahahalata
pangmahirap ang death penalty, que horror

paano naman pag ang sentensya'y mali
maibabalik ba ang nawalang buhay
ano ba talaga ang kanilang mithi?
dati, gawa'y tokhang, ngayon nama'y bitay

si Pooroy, pinuna'y panukalang iyan
mahihirap lang daw yaong mabibitay
dalawang kaso nga'y suriin at tingnan
mayamang Jalosjos, dukhang Echegaray

- gregoriovbituinjr.
07.16.2025

* komiks mula sa pahayagang Remate, Hulyo 16, 2025, p.3

Lunes, Hulyo 14, 2025

Maniwala lang ba?

MANIWALA LANG BA?

nais kong ang sarili'y papaniwalain
na kayang harapin bawat alalahanin
na kaya ko bawat dumapong suliranin
na ako'y malakas at di masasakitin

dapat magsuri sa kongkretong kalagayan
anong katotohanang paniniwalaan
paano iwasan ang kasinungalingan
lalo pag ramdam mo'y ligalig at luhaan

eh, kung binobola tayo ng patalastas
eh, kung inaaliw lang tayo ng palabas
eh, kung ginamit na batas ay butas-butas
eh, kung namumuno sa bayan ay marahas

paniwalaan nating kaya natin ito
pagkaisahin ang dukha't uring obrero
ibagsak ang sistemang bulok sa bayan ko
itayo ang isang lipunang makatao

- gregoriovbituinjr.
07.14.2025

Linggo, Hulyo 13, 2025

Gulay sa pananghalian

GULAY SA PANANGHALIAN

kamatis, sibuyas, / bawang, okra, talong
anong sarap nitong / ating ulam ngayon
pagkat pampalakas / ng katawan iyon
tiyak maiibsan / ang nadamang gutom

tara nang mag-ulam / ng mga gulayin
iniluto upang / gumanang kumain
datapwat kayraming / mga iisipin
habang sumusubo / nagninilay pa rin

payak na almusal / at pananghalian
at pampatibay pa / ng mga kalamnan
tatatag din naman / ang puso't isipan
makatatagal pa / sa mga takbuhan

halina't kumain / nitong mga gulay
na kasangga upang / tumagal sa buhay

- gregoriovbituinjr.
07.13.2025

Sabado, Hulyo 12, 2025

Centrum, pandesal at Revicon

CENTRUM, PANDESAL AT REVICON

payak lamang yaring pamumuhay
subalit narito't napagnilay
katawan ay palakasing tunay
sa kabila ng danas na lumbay

kaya aking inalmusal ngayon
ay Centrum, pandesal at Revicon
lumakas at ituloy ang misyon
bagamat gunita ang kahapon

sapagkat kayrami pang gagawin
unang nobela pa'y kakathain
kathang maikling kwento'y tipunin
pati na mga ginawang salin

balak tapusing pagsasaaklat
ng tula't anumang nadalumat
ng kwento't sanaysay na nasulat
habang patuloy na nagmumulat

- gregoriovbituinjr.
07.12.2025

Biyernes, Hulyo 11, 2025

Fr. Rudy Romano, desaparesido

FR. RUDY ROMANO, DESAPARESIDO

isang pari, desaparesido
pangalan: Fr. Rudy Romano
nawala, apat na dekada na
pagkat dinukot umano siya

nawala nang apatnapung taon
di pa nakikita hanggang ngayon 
hustisya para sa kanya'y hanap
kailan kaya mahahagilap?

paring kaisa ng manggagawa 
nakibaka kasama ng dukha
tinaguyod ang kanyang mithiin
para sa mahirap ang layunin 

para kay Fr. Rudy, hustisya 
sabay nating isigaw, hustisya 

- gregoriovbituinjr.
07.11.2025

* tulang binigkas ng makatang gala sa munting pagkilos sa harap ng CHR

Sa unang buwansaryo ng pagyao ng sinta

SA UNANG BUWANSARYO NG PAGYAO NG SINTA

nagiba ang lahat ng pangarap
nagiba ang dibdib sa nalasap
nagiba maging ang pangungusap
nawala ang buhay sa sang-iglap

hanggang ngayon, nagdadalamhati
sa ospital ikaw ay nasawi
alaala mo'y di mapapawi
sa puso'y laging mananatili

isang buwan na nang mawala ka
dusa't lumbay aking nadarama
hungkag na yaring buhay ko, sinta
nang sa aking piling mawala ka

katawa'y matatag, di ang dibdib
tuhod pa'y matibay, di ang isip
kinakaya ko lang, di malirip
sa puso'y lagi kang halukipkip

- gregoriovbituinjr.
07.11.2025

* litrato mula sa google

Huwebes, Hulyo 10, 2025

Palasimba raw

PALASIMBA RAW

nangyayari sa totoong buhay
ang sa komiks ay kanyang palagay
palasimba'y palamurang tunay
kaplastikan nga ba yaong taglay?

palasimba'y sumagot, sa halip
na buti'y depensa ang naisip
wala raw dapat basagan ng trip
tanong ko sa kanya pag nahagip:

palasimba, bakit palamura?
ang buhay mo ba'y ganyan talaga?
palamura'y bakit nagsisimba?
upang sala mo'y patawarin na?

minsan komiks ang naglalarawan
ng buhay at ng katotohanan
na di lang pulos katatawanan
kundi pag-isipin ka rin naman

- gregoriovbituinjr.
07.10.2025

* mula sa pahayagang Bulgar, Hulyo 9, 2025, p.5

Walang kapararakang lakad

WALANG KAPARARAKANG LAKAD

walang kapararakang lakad
animo'y may ginagalugad
nagsisikap naman, di tamad
pagkakayod nga'y sinasagad

kilo-kilometrong lakarin
naninilay ay laksa pa rin
ang inaadhika'y tutupdin
gagawin ang bawat mithiin

ang lakad ba'y saan patungo
di naman nanggaling sa buho
nararamdaman ma'y siphayo
ay mararating din ang pulo

palayo ng palayong hakbang
palayo sa lupang hinirang
patungo sa lupang tiwangwang
na aking nais na malinang

- gregoriovbituinjr.
07.10.2025

P45 budget meal

P45 BUDGET MEAL

halos isang kilometrong layo rin
upang sa budget meal ay makakain
minsan lang naman, pag may lalakarin
subalit sa bahay, pulos gulayin

dapat ding magpalakas ng katawan
kasabay ng paglusog ng isipan
huwag titiisin ang kagutuman
sa tamang oras ay kumain naman

niyakap ang payak na pamumuhay
kapag may panahon ay nagninilay
maaga ring umuuwi ng bahay
nang katawan ay pahingahing tunay

sa budget meal, kwarenta'y singko pesos
na tama lang sa makatang hikahos
bitamina'y tinitiyak ding lubos
upang katawan ay nakararaos

- gregoriovbituinjr.
07.10.2025

Pilipino, Palestino

PILIPINO, PALESTINO

oo, isa akong Pilipino
nakikiisa sa Palestino
na nakikibaka ngang totoo
upang paglaya'y makamtan nito

Pilipino, Palestino, tugma
nais kamtin ang sariling lupa
Palestino, Pilipino, tula
nakikibaka, dugo'y sariwa

sigaw: mula ilog hanggang dagat
Palestno'y lalaya ring lahat
sa paglaban sila na'y namulat
sana kanilang dugo na'y sapat

upang mananakop na'y magapi
upang susunod na salinlahi
ay bagong mamamayan ng lipi
kapayapaan na'y maghahari

- gregoriovbituinjr.
07.10.2025

* litrato mula sa google

Miyerkules, Hulyo 9, 2025

Ano nga ba ang venous thrombosis o blood clot?

ANO NGA BA ANG VENOUS THROMBOSIS O BLOOD CLOT?

Blood clot. Medical na tawag ay venous thrombosis? Ito ang pamumuo ng dugo o pagiging malapot, kaya hindi makadaloy sa ugat.

Ito ang naging sakit ng aking asawang si Liberty, na namayapa na noong Hunyo 11, 2025. Dalawang beses siyang naospital dahil sa blood clot.

Una ay blood clot sa bituka kaya siya naospital ng apatnapu't siyam (49) na araw mula Oktubre 23 hanggang Disyembre 10, 2025.

Ikalawa ay blood clot sa pagitan ng artery at vein sa utak kaya siya naospital ng pitumpung (70) araw mula Abril 3 hanggang nang siya'y malagutan ng hininga sa intensive care unit (ICU) noong Hunyo 11, 2025.

Noong nakaraang taon, dapat ay may apat na testing si misis, at nilaktawan 'yung pangatlo. Kaya una, pangalawa, at pang-apat na testing na ang pinakahuli ay sa bone marrow. Lahat ay negatibo ang resulta. Dahil kung positibo, mababatid na ng mga doktor kung ano ang tamang lunas.

Ang ginawa ay operasyon kung saan nilagyan siya ng blood thinner upang lumabnaw ang kanyang dugo, at nang makadaloy ang dugo. Dahil kung mananatiling di makadaloy ang dugo ay baka mabulok ang bituka, na mas malala pa ang mangyari.

Lumabas si misis noong Disyembre na may maintenance na blood thinner, na imbes iturok sa kanya ay tabletas, ang warfarin.

Bagamat pulos negatibo ang resulta ng tatlong testing, nagsaliksik tayo kung ano ba ang dahilan nito. Sinaliksik ko sa internet, hindi pa sa mga medical books, kung ano nga ba ang venous thrombosis at ano ang pinagmulan at dahilan nito.

Sa AI Overview sa google, kung saan tinipa ko ang "causes of venous thrombosis" ay ito ang lumabas:

Venous thrombosis, including deep vein thrombosis (DVT) and pulmonary embolism (PE), occurs when a blood clot forms in a vein, often in the legs. Several factors can contribute to this, including vein damage, slow blood flow, and increased blood clotting tendency.

Causes of Venous Thrombosis: 

1. Immobility: Prolonged inactivity, like long-distance travel or bed rest, can slow blood flow, increasing the risk of clot formation. 

2. Injury or Surgery: Damage to the vein walls from surgery or injury can trigger clotting. 

3. Inherited Conditions: Genetic factors can predispose individuals to blood clotting disorders. 

4. Medical Conditions: Certain illnesses like cancer, heart disease, and inflammatory bowel disease can increase the risk. 

5. Hormonal Factors: Pregnancy, birth control pills, and hormone replacement therapy can elevate clotting risk. 

6. Obesity: Increased body weight can contribute to slower blood flow and inflammation. 

7. Smoking: Smoking damages blood vessels and increases blood stickiness, promoting clot formation. 

8. Age: The risk of VTE increases with age, particularly over 60. 

9. Other Factors: Long-term catheter use, smoking, and certain medications can also play a role. 

Deep Vein Thrombosis (DVT) and Pulmonary Embolism (PE): 

1. DVT is a blood clot in a deep vein, typically in the legs. 

2, PE occurs when a clot from a DVT travels to the lungs, blocking blood flow. 

3. PE can be life-threatening, while DVT can lead to long-term complications if left untreated. 

Narito naman ang pagkakasalin ng mga nabanggit:

Ang venous thrombosis, kabilang ang deep vein thrombosis (DVT) at pulmonary embolism (PE), ay nangyayari kapag namuo ang dugo sa ugat, kadalasan sa mga binti. Maraming kadahilanan ang maaaring mag-ambag dito, kabilang ang pinsala sa ugat, mabagal na daloy ng dugo, at pagtaas ng tendensya ng pamumuo ng dugo.

Mga sanhi ng Venous Thrombosis:

1. Kawalang-kilos: Ang matagal na kawalan ng aktibidad, tulad ng malayuang paglalakbay o bed rest, ay maaaring makapagpabagal ng daloy ng dugo, na nagpapataas ng panganib ng pamumuo ng dugo.

2. Kapinsalaan o Surgery: Ang pinsala sa mga dingding ng ugat mula sa operasyon o sugat ay maaaring magtulak ng pamumuo ng dugo.

3. Kalagayang Namamana: Ang mga genetikong kadahilanan ay maaaring magdulot sa mga indibidwal sa mga sakit sa pamumuo ng dugo.

4. Medikal na Kondisyon: Maaaring tumaas ang panganib ng ilang partikular na sakit tulad ng cancer, sakit sa puso, at pamamaga ng sakit sa bituka.

5. Hormonal na salik: Ang pagbubuntis, mga birth control pills, at hormone replacement therapy ay maaaring magpapataas ng panganib ng pamumuo ng dugo.

6. Obesidad: Ang pagtaas ng timbang ng katawan ay maaaring mag-ambag sa mas mabagal na daloy ng dugo at pamamaga. (si misis ay nag-92 kilo bago pa siya maospital noong Oktubre 2024, at nang maosital siya nitong Abril 2025 ay bumaba na sa 64 kilo ang kanyang timbang)

7. Paninigarilyo: Ang paninigarilyo ay nakakapinsala sa mga daluyan ng dugo at nagpapataas ng lagkit ng dugo, na nagtataguyod ng pagbuo ng namuong dugo. (Hindi naninigarilyo si misis)

8. Edad: Ang panganib ng VTE ay tumataas sa edad, lalo na sa paglipas ng 60. (Edad 40 nang unang maospital si misis dahil sa venous thrombosis, at edad 41 nang muli siyang maospital)

9. Iba pang mga Salik: Ang pangmatagalang paggamit ng kalilya (catheter o isang nababaluktot na tubo na ipinapasok sa isang makitid na butas sa isang cavity o lukab ng katawan, lalo na ang pantog, para sa pag-alis ng likido), paninigarilyo, at ilang mga gamot ay maaari ding gumanap ng isang papel.

Deep Vein Thrombosis (DVT) at Pulmonary Embolism (PE):

1. Ang DVT ay isang namuong dugo sa malalim na ugat, kadalasan sa mga binti. (Ang kay misis ay sa bituka, kaya sabi ng mga doktor, rare case0

2. Ang PE ay nangyayari kapag ang namuong dugo mula sa  DVT ay naglalakbay patungo sa mga baga, na humaharang sa daloy ng dugo.

3. Ang PE ay maaaring maging banta sa buhay, habang ang DVT ay maaaring humantong sa mga pangmatagalang komplikasyon kung hindi magagamot.

Panimula pa lang ang artikulong ito sa marahil ay mahaba-habang pag-aaral. Mahalaga sa aking maunawaan at mapag-aralan kung ano ba itong sakit na nakadale kay misis. Kahit paano'y nabatid ko upang marahil ay mapanatag ang puso't diwa, at bakasakaling maibahagi din sa iba upang makatulong sa kanila, o sa sinumang matatamaan ng sakit na venous thrombosis. Bagamat aminado akong hindi ako doktor kundi simpleng mamamayan at manunulat.

ANG VENOUS THROMBOSIS

kaytinding sakit ng venous thrombosis
na siyang dumale sa aking misis
blood clot sa bituka'y kanyang tiniis
umabot sa ulo, ito na'y labis

sakit itong dapat maunawaan
at mabatid anong mga dahilan
bakit dugo'y namumuo ba naman
may malaking epekto sa katawan

di makadaloy pag dugo'y malapot
lalo sa bituka, nakakatakot
maski doktor ay di agad masagot
maski nga ako, kayrami nang hugot

aba'y negatibo ang tatlong testing
mabuti't may blood thinner o warfarin
mabuting blood clot ay aralin natin
baka ating kapwa'y matulungan din

Sa ngayon ay iyan muna. May mga artikulo pa't tula itong kasunod.

- gregoriovbituinjr.
07.09.2025

Tiwakal

TIWAKAL

anang ulat: "Tinakot ng online lending act"
at "Lalaki, napahiya, nagpakamatay"
dahil sa pananakot ay nawalang ganap
ang pinakaiingatang sariling buhay

bakit? may kumpanyang pinakakautangan
lagi siyang ginugulo upang magbayad
pamamahiya sa kanya ang naranasan
ang kumpanyang iyon ay dapat mailantad

kumbaga, natulak siyang buhay ay kitlin
parang pinatay siya ng mga nanakot
hina-harass siya't pinagbabantaan din
pumatay sa kanya'y ang mga nananakot

tiyak magpatiwakal ay di niya gusto
subalit wala na siyang ibang atrasan
sinong dapat tumulong sa ganitong kaso?
hustisya ba'y paano niya makakamtan?

- gregoriovbituinjr.
07.09.2025

* tampok na balita (headline) sa pahayagang Bulgar, Hulyo 8, 2025, ulat sa pahina 2

Martes, Hulyo 8, 2025

Sa muling pagninilay

SA MULING PAGNINILAY

pangit bang tawanan ang kababawan
katulad ng payak naming biruan
ng kapatid, kasama, kaibigan

anong kahulugan ng kalaliman
na kapara'y laot ng karagatan
o ng di maarok na kalangitan

nginingitian ko anumang bagay
di sa lalim o kababawang taglay
kundi dahil napukaw akong tunay

lalo na't isa lang abang makatâ
na kahit paano'y handa sa sigwâ
bata pa ako'y sanay na sa baha

sana'y maarok gaano kalalim
ang karagatan, pati suliranin
ng maralitang di naman alipin

upang mas tumibay pa ang prinsipyo
karapatang pantao'y irespeto
at matayo'y lipunang makatao

- gregoriovbituinjr.
07.08.2025

Sabado, Hulyo 5, 2025

Walang pagod sa pagkilos

WALANG PAGOD SA PAGKILOS

walang pagod pa rin sa pagkilos
ang tulad kong makatang hikahos
nakikibaka pa rin ng taos
kikilos kahit walang panggastos

basta lang tula pa rin ng tula
ang prinsipyado't abang makatâ
paksa'y dukha't problema ng bansa
at kasanggang uring manggagawa

tuloy ang pagkilos sa kalsada
patuloy pa ring nakikibaka
asam ay makamtan ang hustisya
para sa obrero't aping masa

puso'y maalab, kapara'y apoy
nadarama ma'y hirap at kapoy
pasan man ay mabigat na kahoy
pagkilos dapat ay tuloy-tuloy 

- gregoriovbituinjr.
07.05.2025

Tiyuhin pa ang nanggahasa

TIYUHIN PA ANG NANGGAHASA

di lang libog kundi mental problem?
kaya ni-reyp ang tatlong pamangkin
o marahil nakadroga man din
sa bawal na gamot ba'y alipin?

naibulgar ay kaytinding ulat 
tatlong totoy ang ni-reyp ni uncle
epekto raw ng marihuwana
kaya nagawa iyon ng suspek

pamangkin niya'y tatlong lalaki
ang akala ko'y pawang babae
statutory rape ang kinaso
kaya siya na'y kinalaboso

kahindik-hindik iyang balita
tatlong pamangkin ang ginahasa
sadyang walang budhi ang gumawa
na talaga ngang kahiya-hiya

- gregoriovbituinjr.
07.05.2025

* tampok na balita (headline) sa pahayagang Bulgar, Hulyo 5, 2025, at ulat sa pahina 2

Biyernes, Hulyo 4, 2025

Payo't payong mula CHR

PAYO'T PAYONG MULA CHR

namigay sa mga dumalo
ng payong ang CHR dito
sa ulan, agad nagamit ko
buti na lang at di bumagyo

payong, kapatid, tila sabi 
ng mga katoto't kakampi
sa isyu ng bata, babae
obrero, maralita, IP

salamat sa payo at payong
nang karapatan ay isulong
salamat, binahagi'y dunong
ang problema ma'y patong-patong

may tatak: "Naglilingkod maging
sino ka man", aba'y kaygaling
sana'y tagos sa diwa natin
at puso ang gayong pagtingin

- gregoriovbituinjr.
07.04.2025