Lunes, Oktubre 28, 2019

Ulat sa kolehiyalang ginahasa

doon sa malayong lalawigan ng Iloilo
labing-apat anyos na binatilyo'y arestado
na ginahasa'y labingsiyam anyos na dalaga
sinaksak daw ang kolehiyala't iginapos pa

ang paalam sa ama'y bibili lang sa tindahan
dalaga'y di umuwi ilang oras ang nagdaan
hanggang makitang patay na't nakatali sa kahoy
ang hikbi ng ama, "anak ko'y kanilang binaboy!"

hustisya para kay 'Rona' ang sigaw ng kaanak
ikulong yaong maysalang gumahasa't sumaksak
pahayag nga ng ama, "grabe 'yung ginawa nila!"
dugtong pa, " kung pwede lang sana, patayin din sila"

mula sa pahayagang Bulgar ang nasabing ulat
talagang nakagagalit yaong isiniwalat
nawa hustisya'y makamtan ng dalagang pinaslang
makulong ang salaring puri't buhay ang inutang

- gregbituinjr.
* ibinatay ang tula mula sa headline ng pahayagang Bulgar, Oktubre 28, 2019, na may pamagat na "Kolehiyala Ni-Rape, Pinatay; 14-anyos, arestado"

Linggo, Oktubre 27, 2019

Ang "Ako ang Daigdig" ni Alejandro G. Abadilla at ang "Tayo ang Daigdig" ng U.S.A. for Africa


ANG "AKO ANG DAIGDIG" NI ALEJANDRO G. ABADILLA AT ANG "TAYO ANG DAIGDIG" NG U.S.A. FOR AFRICA
Maikling sanaysay at salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nitong Oktubre 19-20, 2019 ay nagkaroon ng palihan o workshop upang mabuo ang isang cultural network sa loob ng kilusang pangkarapatang pantao.

May mga mang-aawit, makata, manunulat, mananayaw, at aktibistang dumalo. Nariyan ang mga kasapi ng Teatrong Bayan, Teatro Pabrika, at Teatro Proletaryo. Nariyan ang mga gitarista. Karamihan ay mga kasapi ng Philippine Alliance of Human Rights Advocates (PAHRA) at In Defense of Human Rights and Dignity Movement (IDefend), kung saan sila rin ang nag-inponsor ng nasabing aktibidad.

Binuo ang apat na pangkat ng palihan para sa apat na napiling paksa. Sa ikalawang araw ay pagpaplano, at napag-usapan ditong gumawa ako ng salin ng We Are The World. Iminungkahi ito ni Ate Evelyn ng Teatro Pabrika. Gagamitin daw ito sa araw ng karapatang pantao sa Disyembre 10, 2019.

Dahil dito, inumpisahan kong isalin ang awiting We Are The World o Tayo ang Daigdig. Naalala ko tuloy ang tula ng sikat na makatang nag-umpisa ng modermismo sa panulaan sa Pilipinas, si Alejandro G. Abadilla. dahil sumikat noon ang kanyang tulang AKO ANG DAIGDIG (sa Ingles ay I Am The World) noong kanyang kapanahunan.

Halina't basahin ang tulang "Ako ang Daigdig" ni AGA.

AKO ANG DAIGDIG

ako

ang daigdig

ako

ang tula

ako

ang daigdig

ang tula

ng daigdig

ako

ang walang maliw na ako

ang walang kamatayang ako

ang tula ng daigdig

Sa tulang ito sumikat ang pangalan ni Abadilla nang sinulat niya ito noong 1940 na nalathala sa magasing Liwayway, at kasama sa nalathala niyang aklat noong 1955. Noong una'y tinanggihan ng mga kritiko ang nasabing tula dahil hindi ito sumusunod sa tradisyonal na tula na gumagamit ng sukat at tugma. Ayon sa isang lathalain, "Maituturing ang tulang “Akó ang Daigdíg” bilang pinakatanyag na likha ni Alejandro G. Abadilla, na siyáng kinikilálang “Ama ng Makabagong Panulaang Tagalog.” Una itong nalathala sa Liwayway noong 1940. Kabilang ito sa unang aklat ng mga tula ni Abadilla, ang Ako ang Daigdig at Iba Pang Tula (1955)."

Ang awiting "We Are The World" (na isinalin kong "Tayo ang Daigdig") ay isang awiting nilikha noong Enero 28, 1985 at sama-samang kinanta ng mga kilalang mang-aawit sa Estados Unidos, na karamihan ay itim. Ginawa nila ito bilang tugon sa matinding taggutom sa Africa. Tinawag ng mga mang-aawit ang kanilang sarili na USA for Africa (United Support of Artists for Africa). Ang "We Are The World: The Story Behind the Song" ay isang dokumentaryong tinalakay kung paano isinulat ang kanta, kung paano hinikayat ng prodyuser na si Quincy Jones at mga manunulat na sina Michael Jackson at Lionel Richie ang ilan sa mga pinakasikat na mang-aawit sa Amerika na ibigay ang kanilang serbisyo para sa proyekto.

Kasama sa mga nagsiwawit sina Ray Charles, Bruce Springsteen, Tina Turner, Bob Dylan, Stevie Wonder, Billy Joel, Willie Nelson, Paul Simon, Bette Midler, Diana Ross, at marami pa. Umano'y nasa sampung milyong kopya ng awit ang naibenta sa buong mundo.

Kaya nang sabihan ako sa cultural workshop sa karapatang pantao na isalin ang We Are The World ay agad kong tinanggap. Isang malaking karangalan sa akin na ako ang pinagtiwalaang magsalin nito sa wikang Filipino.

Narito naman ang aking salin ng We Are The World:

TAYO ANG DAIGDIG
ng United Support of Artist for Africa
Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

Darating ang panahong tutugon tayo sa tiyak na panawagan
Upang ang sangkatauhan ay magsama-sama bilang isa
May mga taong namamatay
At panahon nang akayin sila sa buhay
Na pinakadakilang handog sa lahat.

Hindi tayo maaaring magpanggap araw-araw
Na sinuman, saanman, ay may pagbabagong magaganap
Tayo'y bahagi ng malaking pamilya ni Bathala
At ang katotohanan, alam mo ba
Tanging pag-ibig ang ating kailangan

Tayo ang daigdig
Tayo ang mga anak
Tayo ang nagbibigay liwanag sa buhay
Kaya, simulan na nating magbigay.

May pinipili tayong magagawa
Upang sagipin ang sariling buhay
Tunay nang mas mabuting araw ang malilikha natin,
Ng ikaw lang at ako.

Puso mo'y ipadala sa kanila upang batid nilang may nagmamalasakit
At nang buhay nila'y mas lumakas at maging malaya
Tulad ng pinakita ng Diyos sa atin na bato'y ginawang tinapay
kaya tulong nating lahat ay ialay.

Tayo ang daigdig
Tayo ang mga anak
Tayo ang nagbibigay liwanag sa buhay
Kaya, simulan na nating magbigay.

May pinipili tayong magagawa
Upang sagipin ang sariling buhay
Tunay nang mas mabuting araw ang malilikha natin,
Ng ikaw lang at ako.

Pag dama mo'y pagkasawi't wala na
Na tila wala nang pag-asa
Ngunit kung maniniwala ka lang
Walang dahilang bumagsak tayo
Kaya nga 
Mababatid nating darating ang pagbabago
Kung sama-sama tayong titindig bilang isa

Tayo ang daigdig
Tayo ang mga anak
Tayo ang nagbibigay liwanag sa buhay
Kaya, simulan na nating magbigay.

May pinipili tayong magagawa
Upang sagipin ang sariling buhay
Tunay nang mas mabuting araw ang malilikha natin,
Ng ikaw lang at ako.

Kung si AGA ay may "Ako ang Daigdig" na sikat niyang tula, ang "We Are The World" naman ay sikat na awitin sa buong mundo. Subalit ang bersyon nito sa wikang Filipino ay aawitin pa ng cultural network na nabuo, at sana'y maibidyo ito, mapanood, at maiparinig sa higit na nakararami, dahil sa mensaheng taglay nito. At nawa'y matuloy ang pag-awit nito sa pagkilos sa darating na ika-72 anibersaryo ng Pandaigdigang Araw ng Karapatang Pantao.

Pinaghalawan:
https://genius.com/Usa-for-africa-we-are-the-world-lyrics
https://en.wikipedia.org/wiki/We_Are_the_World
https://en.wikipedia.org/wiki/Alejandro_G._Abadilla
https://philippineculturaleducation.com.ph/aklatang-bayan-2/

Huwebes, Oktubre 24, 2019

Build, Build, Build, o PagkaBULID sa dilim?

BUILD, BUILD, BUILD daw itong programa ng pamahalaan
bakit nangyari'y BULID, BULID, BULID sa karimlan
bakit kayrami nang pinaslang sa sawi kong bayan
bakit walang proseso o paglilitis lang naman

BUILD, BUILD, BUILD ngunit nangyayari'y BULID, BULID, BULID
kayrami na nilang sa karimlan ay ibinulid
habang tatawa-tawa lang ang mayayamang ganid
habang tumatangis ang mahihirap na kapatid

Kill, Kill, Kill muna, tapos ay BUILD, BUILD, BUILD ang programa
basta pinapaslang ang mahihirap na puntirya
nahan ang wastong proseso, due process sa biktima?
nahan ang tamang paglilitis, nahan ang hustisya?

ang buhay ng dukha'y paano ba nila mabi-BUILD
kung pulos tulay at kalsada ang laging bini-BUILD
dapat wakasan ang sa dilim biglang pagkaBULID
dapat PANLIPUNANG HUSTISYA'y kanilang MABATID!

- gregbituinjr.

Miyerkules, Oktubre 23, 2019

Patalastas para sa 4th Human Rights Walk 2019

Taun-taon na namin itong ginagawa simula noong 2016. Sa ikaapat na taon, sa December 10, 2019 ay idaraos muli ang: 
HUMAN RIGHTS WALK
from Jose W. Diokno statue (CHR, Quezon City)
to Chino Roces bridge (Mendiola, Manila)

Sabado, Oktubre 19, 2019

Sige pa, pumatay kayong mga halimaw kayo

sige pa, pumatay kayong mga halimaw kayo
sige pa, mga inosenteng bata'y paslangin n'yo
sige pa, mamaril kayong masangsang na berdugo
sige pa, sundin ang atas ng baliw n'yong pangulo

nangangamoy dugo ang mga berdugong maysala
na krimen sa lipunan ay sadyang kasumpa-sumpa
sige pa, sa inyo, mga nanay ay tuwang-tuwa
ngunit ang totoo, sila'y galit at lumuluha

sige, ipakita n'yo ang krimeng karumal-dumal
kayong nasa kapangyarihan ang dapat isakdal
sige, ipakita ny'ong buhay nila'y pinipigtal
kayong mga nasa poder ang totoong kriminal

sige pa, dugo pa ng inosente'y palutangin
sige, mga walang sala'y walang prosesong kitlin
sige pa, ang karapatang pantao pa'y paslangin
balang araw, mananagot kayo sa bayan natin

- gregbituinjr.
* kinatha sa ikalawang araw ng palihan hinggil sa karapatang pantao, Oktubre 19, 2019

Masangsang ang amoy ng mga berdugo

marami na silang pinaslang na batang inosente
collateral damage lang kung ituring ang nangyari
bata ba'y nagdodroga, nagbebenta, bumibili?
bakit mga bata'y nadadamay sa insidente

peke ang gerang itong walang alam na solusyon
kundi pumatay ng walang proseso, nilalamon
na sila ng sistemang sila rin ay nagugumon
gawang di sibilisado't wala na sa panahon

bakit ba kung sumentensya sila'y napakabilis
para lang silang lumalapa ng asong may galis
kung may sala ay daanin sa wastong paglilitis
huwag bariling animo'y tumitiris ng ipis

amoy ng mga berdugo'y ito'y sadyang masangsang
nakakasuka ang pamahalaang mapanlinlang
wala silang karapatang basta na lang pumaslang
tandaang karapatang pantao'y dapat igalang

- gregbituinjr.
* kinatha sa ikalawang araw ng palihan hinggil sa karapatang pantao, Oktubre 19, 2019

Biyernes, Oktubre 18, 2019

Halina't tumula't umawit para sa karapatang pantao

manggagawang pangkultura, tayo'y mag-usap-usap
upang gisingin ang pamahalaang mapagpanggap
dahil korporasyon ang lagi nilang sinisinghap
kinakaligtaan ang mamamayang naghihirap

halina't ating isulat ang buhay ng dalita
lalo't biktima ng tokhang at inang lumuluha
bakit karapatang pantao'y binabalewala
bakit walang proseso't binaril ang walang sala

ginawang panonokhang ay sadyang nakagagalit
dahil wala pang sala'y binaril ng malulupit
halina't kwento nila'y ating isulat, iawit
at ipalaganap sa madlang takot pa at gipit

masa'y gisingin mula sa takot at pagkahimbing
kultura ng dahas ay tapusin, gamitin ang sining
itula't awitin ang danas sa kamay ng praning
na pamahalaang wala nang puso ni katiting

- gregbituinjr.
* kinatha sa palihan hinggil sa karapatang pantao, Oktubre 18, 2019 

Sabado, Oktubre 12, 2019

Ang pagtula ko sa rali'y alay sa uri't bayan

ang pagtula ko sa rali'y alay sa uri't bayan
kung may mag-iimbita, agad kong pauunlakan
kaya aaralin ang isyu't pagtingin ng tanan
mga isyu't tindig ay itutula sa lansangan
ipakikitang naaapi'y kakasa sa laban

kaya bukas akong anyayahan upang tumula
sa iba't ibang pagkilos ng manggagawa't dukha
anumang isyu, tubig, kuryente, sweldong kaybaba
karapatang pantao, tokhang, utang, klima, baha
pagsasamantala sa masa ng trapong kuhila

pagtula na ang isa sa niyakap kong tungkulin
susuriin ang sistemang ating kakabakahin
kakatha, titindig, sa bawat isyung kaharapin
kabulukan ng sistema'y ating tutuligsain
bawat tula'y may tindig, sa lansangan bibigkasin

sa bawat tula, nais kong bigyang-sigla ang masa
upang magmulat, magpakilos sa isyu't problema
upang labanan ang sistemang mapagsamantala
anyayahan nyo ako sa bawat raling ikasa
at asahan nyong di kayo bibiguin, kasama

- gregbituinjr.

Biyernes, Oktubre 11, 2019

Pagguho ng bundok ng mga pangarap

Kayrami nang gumuhong bundok ng mga pangarap
Nang manalasa ang tokhang ng mga mapagpanggap
Walang anumang proseso, di man lang kinausap
Kahit bata'y kanilang binaril nang walang kurap!

Nilapa ng leyon ang mga inosenteng tupa
Ang pagkatao'y niluray ng pangil ng buwaya
Lason nga nila'y sintindi ng kamandag ng kobra
Kapara nila'y aswang na sumila sa biktima!

Maraming mailalarawan sa mga berdugo
Hayop na nananagpang ngunit sila'y tao! Tao!
Nasaan ang pagkatao ng mga taong ito?
Mamamaslang na lang kahit walang sala o kaso!

Gumuhong bundok ang pangarap nitong mga paslit
Ang pagkamatay nila'y di tadhanang iginuhit
Kundi dulot ng bulok na sistemang anong lupit
Nangyari sa mga musmos ay nakapagngangalit!

Tiyak may magagandang pangarap ang mga bata
Ngunit wala na iyon, pangarap nila'y sinira!
Pagkat pinagpuputol na ng mga walang awa,
Ng mga berdugong anyong tao't pawang kuhila!

- gregbituinjr.