ANG TARIYA
aba'y ano ang tariya sa ating pulong ngayon?
tinatanong ng kasama ang adyenda ng pulong
may salita naman palang katumbas ang "adyenda"
na mula sa salitang Waray, ito'y ang "tariya"
halina't gamitin ang sariling salita natin
itong wikang Filipino'y atin pang pagyabungin
tara, gamitin ang tariya sa organisasyon
upang maayos nating matupad ang nilalayon
"The agenda of our meeting today is..." ang bilin
"Ang tariya ng ating pulong ngayon ay..." ang salin
kailangan ang tariya sa bawat nating pulong
upang magawa ang plano't matiyak ang pagsulong
- gregbituinjr.
* TARIYA - pagtatakda ng gawain (Waray), - sa wikang Ingles ay AGENDA,
- mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 1232
Huwebes, Disyembre 26, 2019
Linggo, Disyembre 15, 2019
Tanaga sa Karapatan
I
karapatang pantao
ay ipagtanggol natin
laban sa tuso, gago,
at sinumang salarin
II
karapatang pabahay
ay ating ipaglaban
demolisyon ay lumbay
para sa matamaan
III
bawat sinasalita
ay ating karapatan
anuman ang winika
puso man ay masaktan
IV
bawat pagpapahayag
ay ating karapatan
di dapat nilalabag
ninuman at saanman
V
tayo’y mag-organisa
at magtayo ng unyon
karapatan ng masa
ay ipagtanggol ngayon
VI
ang karapatan noon
ay kaparis din naman
ng karapatan ngayon
na dapat ipaglaban
VII
huwag kang mamamaril
ng walang paglilitis
huwag ka ring kikitil
may batas at due process
- gregbituinjr.
- Nalathala ang tulang ito sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Disyembre 1-15, 2019, pahina 20
Miyerkules, Disyembre 11, 2019
Ibasura ang E.O. 70
E.O. 70 ay dapat lang ipawalangbisa
dahil aktibista'y di naman kaaway ng madla
sila'y kumilos bilang tapat na lingkod ng dukha
aktibista'y naglilingkod sa uring manggagawa
kung kasalanan ang paglilingkod sa sambayanan
di ba't mas kasalanan ang patakarang patayan
ng pamahalaan laban sa dukhang mamamayan
kahit na walang proseso't wala pang kasalanan
kaya di makatarungan iyang E.O. 70
nang mawalan ng kalaban ang rehimeng DoDirty
nang mapulbos ang kilusang sa masa'y nagsisilbi
nang walang tutuligsa sa patayan araw-gabi
ang aktibista'y para sa panlipunang hustisya
tinutuligsa ang gobyernong bastos, palamura
lipunang makatao ang hangad ng aktibista
na di kayang gawin ng ganid at tusong burgesya
dapat lang ipawalangbisa ang E.O. 70
dahil ito'y sandata ng sistemang mapang-api
laban sa mga samahang may layuning mabuti
ang dapat ay ibagsak na ang rehimeng DoDirty!
- gregbituinjr.
dahil aktibista'y di naman kaaway ng madla
sila'y kumilos bilang tapat na lingkod ng dukha
aktibista'y naglilingkod sa uring manggagawa
kung kasalanan ang paglilingkod sa sambayanan
di ba't mas kasalanan ang patakarang patayan
ng pamahalaan laban sa dukhang mamamayan
kahit na walang proseso't wala pang kasalanan
kaya di makatarungan iyang E.O. 70
nang mawalan ng kalaban ang rehimeng DoDirty
nang mapulbos ang kilusang sa masa'y nagsisilbi
nang walang tutuligsa sa patayan araw-gabi
ang aktibista'y para sa panlipunang hustisya
tinutuligsa ang gobyernong bastos, palamura
lipunang makatao ang hangad ng aktibista
na di kayang gawin ng ganid at tusong burgesya
dapat lang ipawalangbisa ang E.O. 70
dahil ito'y sandata ng sistemang mapang-api
laban sa mga samahang may layuning mabuti
ang dapat ay ibagsak na ang rehimeng DoDirty!
- gregbituinjr.
Hindi krimen ang aktibismo
aktibista'y katulad ng mga Katipunero
sila'y may simulain at niyakap na prinsipyo
itinataguyod ang pakikipagkapwa-tao,
katarungan at pagkakapantay-pantay sa mundo
isang lipunang makatao ang pangarap nila
isang lipunang walang ganid na kapitalista
lipunang umiiral ang panlipunang hustisya
lipunang walang pang-aapi't pagsasamantala
aktibista'y kumikilos para sa karapatan
ng tao at para sa katarungang panlipunan
nais nilang mawala na ang tiwali't gahaman
upang magkaroon ng ginhawa't kapanatagan
kinakalaban ng aktibista ang mga sakim
sa kapangyarihan at nagdudulot ng panimdim
kinakalaban nila ang diktadurang malagim
na ang puso't isipan ng namumuno'y madilim
kaya di krimen ang may prinsipyo't ang aktibismo!
ang kriminal ay yaong mga negosyanteng tuso
na nanghuhuthot sa lakas-paggawa ng obrero
at palakad sa pamahalaan ay tiraniko
sa gobyerno'y kriminal ang pinunong tuso't tunggak
na sa elitistang naghahari pumapalakpak
kriminal ang pinunong pagpaslang ang nasa utak
kaya dapat lang ang mga tulad nila'y ibagsak!
- gregbituinjr.
sila'y may simulain at niyakap na prinsipyo
itinataguyod ang pakikipagkapwa-tao,
katarungan at pagkakapantay-pantay sa mundo
isang lipunang makatao ang pangarap nila
isang lipunang walang ganid na kapitalista
lipunang umiiral ang panlipunang hustisya
lipunang walang pang-aapi't pagsasamantala
aktibista'y kumikilos para sa karapatan
ng tao at para sa katarungang panlipunan
nais nilang mawala na ang tiwali't gahaman
upang magkaroon ng ginhawa't kapanatagan
kinakalaban ng aktibista ang mga sakim
sa kapangyarihan at nagdudulot ng panimdim
kinakalaban nila ang diktadurang malagim
na ang puso't isipan ng namumuno'y madilim
kaya di krimen ang may prinsipyo't ang aktibismo!
ang kriminal ay yaong mga negosyanteng tuso
na nanghuhuthot sa lakas-paggawa ng obrero
at palakad sa pamahalaan ay tiraniko
sa gobyerno'y kriminal ang pinunong tuso't tunggak
na sa elitistang naghahari pumapalakpak
kriminal ang pinunong pagpaslang ang nasa utak
kaya dapat lang ang mga tulad nila'y ibagsak!
- gregbituinjr.
Martes, Disyembre 10, 2019
Tutulan, labanan ang salot na E.O. 70
E.O. 70 ay pananabas sa karapatan
na mithi'y durugin yaong lehitimong samahan
patakarang nais takutin itong mamamayan
at ituring pa tayong kaaway ng sambayanan
E.O. 70 ay patakaran ng pandarahas
na mismong karapatang pantao ang tinatabas
ito'y patakarang mismong gobyerno ang nagbasbas
nang samahan ay ituring na kalaban ng batas
tutulan, labanan ang patakarang E.O. 70
tutulan, labanan ang panonokhang araw-gabi
tutulan, labanan, sistemang bulok, mapang-api
tutulan at wakasan na ang rehimeng DoDirty
- gregbituinjr.
* ang tula ay nilikha at binasa ng makata sa rali ng grupong IDefend sa harap ng tanggapan ng National Housing Authority (NHA), hapon ng Disyembre 10, 2019, Pandaigdigang Araw ng Karapatang Pantao
Human Rights Walk sa ikaapat na pagkakataon
Human Rights Walk sa ikaapat na pagkakataon
Upang itaguyod ang karapatan natin ngayon
Muli ay naglakad pagkat ito ang aming tugon
At layon upang ilantad ang laksang kabulukan
Ng sistemang tokhang na mithiin lang ay patayan.
Rinig mo rin ba ang hikbi't daing ng namatayan
Itong paglalakad mula C.H.R. hanggang Mendiola'y
Ginagawang sadya laban sa bulok na sistema
Humahakbang na para sa panlipunang hustisya!
Titiyakin nating sa tokhang ay may mananagot
Susulong tayo upang karahasan ay malagot
Walang iwanan hangga't hustisya'y di pa maabot!
Ating ipagpatuloy ang taunang Human Rights Walk
Lalo't nais nating tokhang at tiwali'y ilugmok
Kumilos tayo at ibagsak ang sistemang bulok!
- gregbituinjr.
Biyernes, Disyembre 6, 2019
Tinitingala ko ang kalangitang walang malay
tinitingala ko ang kalangitang walang malay
ngunit kung pakatitigan mo'y sakbibi ng lumbay
diyata't hanggang ngayon ay di ako mapalagay
nasaan ang nawawala naming mahal sa buhay?
siya ba'y ipiniit o iwinala nang tunay?
sumasayaw ang ningas ng kandila sa kawalan
mamaya'y unti-unting mauupos sa karimlan
dama ko'y tikatik ng ambon at ambang pag-ulan
habang inaabangan ang hustisyang panlipunan
na ibubulwak ng nakaninong sinapupunan
nanoot ang poot sa kabulukan ng sistema
kumukurot sa puso ang inhustisya sa masa
kaya ito'y dapat baguhin, anang aktibista
ngunit kayraming winala nang sila'y nakibaka
para sa mga nangawala'y panlipunang hustisya
nawa'y mabago na ang sistemang tadtad ng bulok
nawa'y mawala na ang mga tiwali at bugok
nawa'y uring manggagawa ang malagay sa tuktok
nawa'y matinong lipunan na'y ating mailuklok
nawa'y makita na silang sa dilim inilugmok
- gregbituinjr.
ngunit kung pakatitigan mo'y sakbibi ng lumbay
diyata't hanggang ngayon ay di ako mapalagay
nasaan ang nawawala naming mahal sa buhay?
siya ba'y ipiniit o iwinala nang tunay?
sumasayaw ang ningas ng kandila sa kawalan
mamaya'y unti-unting mauupos sa karimlan
dama ko'y tikatik ng ambon at ambang pag-ulan
habang inaabangan ang hustisyang panlipunan
na ibubulwak ng nakaninong sinapupunan
nanoot ang poot sa kabulukan ng sistema
kumukurot sa puso ang inhustisya sa masa
kaya ito'y dapat baguhin, anang aktibista
ngunit kayraming winala nang sila'y nakibaka
para sa mga nangawala'y panlipunang hustisya
nawa'y mabago na ang sistemang tadtad ng bulok
nawa'y mawala na ang mga tiwali at bugok
nawa'y uring manggagawa ang malagay sa tuktok
nawa'y matinong lipunan na'y ating mailuklok
nawa'y makita na silang sa dilim inilugmok
- gregbituinjr.
Miyerkules, Disyembre 4, 2019
Katarungan ba'y saang balon natin masasalok?
tagtuyot na ba sa hustisya ang ating lipunan
kaya di umaambon ng hustisyang panlipunan
hahayaang bang humalakhak ang may kasalanan?
at tatawa-tawa lang sa kanilang kalayaan
ang konsepto ba ng hustisya'y ating naaarok?
tingin ba natin sa krimen nila'y pawang pagsubok"
sa tagtuyot na katarungan ba'y may malalagok?
katarungan ba'y saang balon natin masasalok?
maraming biktima ng walang proseso, pinaslang
di man lang nilitis kung ang mga bituka'y halang
di man lang pinatunayan kung may mga paratang
sinong mga salarin, sinong mga salanggapang
kung may mapag-iigibang balon o posonegro
tiyak maraming biktima ang nakapila rito
tiyak maraming salarin ang makakalaboso
ngunit nahan ang balon ng hustisya sa bayan ko
- gregbituinjr.
kaya di umaambon ng hustisyang panlipunan
hahayaang bang humalakhak ang may kasalanan?
at tatawa-tawa lang sa kanilang kalayaan
ang konsepto ba ng hustisya'y ating naaarok?
tingin ba natin sa krimen nila'y pawang pagsubok"
sa tagtuyot na katarungan ba'y may malalagok?
katarungan ba'y saang balon natin masasalok?
maraming biktima ng walang proseso, pinaslang
di man lang nilitis kung ang mga bituka'y halang
di man lang pinatunayan kung may mga paratang
sinong mga salarin, sinong mga salanggapang
kung may mapag-iigibang balon o posonegro
tiyak maraming biktima ang nakapila rito
tiyak maraming salarin ang makakalaboso
ngunit nahan ang balon ng hustisya sa bayan ko
- gregbituinjr.
Lunes, Disyembre 2, 2019
Ang Pinduteros Award mula sa HRonline.ph
Pinduteros Award, ito'y mabunying gantimpala
Isang pagkilalang may maganda kang nagagawa
Nababasa ng mamamayan ang iyong inakda
Dahil karapatan ay ipinagtanggol mong kusa
Upang panlipunang hustisya'y makamit ng madla
Tunay na pagkilalang di dapat maisantabi
Edukasyon din ito para sa nakararami
Ramdam mo bang ang karapatan ng madla'y umigi
O karapata'y tinotokhang sa dilim ng gabi
Saksi ang award sa pakikibakang anong tindi
Ang Pinduteros Award, may prinsipyo't pakinabang
Walang anumang karapatang dapat tinotokhang
At walang sinumang tao ang dapat pinapaslang
Rimarim ng inhustisya'y dapat lamang maparam
Daan ang award upang karapatan ay igalang.
- gregbituinjr.
* nilikha ang tula sa ika-9 na Pinduteros Awards Night at binasa ng makata matapos siyang magawaran ng nasabing award sa kategoryang blogsite.
Maraming salamat kay Bb. Jenny Linares, na isa ring pinduteros, sa mga sumusunod na litrato:
Maraming salamat kay Bb. Jenny Linares, na isa ring pinduteros, sa mga sumusunod na litrato:
![]() |
Ito ang kategoryang blogsite, kung saan kapwa kami nanalo rito ni Rodne Galicha. |
![]() |
Pumasok pa sa ibang kategorya ang pangalan ng inyong lingkod. |
Maraming salamat kay Ate Nanette Castillo sa mga litratong ito:
Lunes, Nobyembre 25, 2019
Sa Araw Laban sa Karahasan sa Kababaihan
taas-kamaong pagpupugay sa kababaihan
pagkat tao'y nagmula sa inyong sinapupunan
pagkat nanggaling sa inyo'y buong sangkatauhan
kaya marapat kayong saluduhan at igalang
ang kalahati ng buong daigdig ay babae
ngunit kayraming kababaihan ang inaapi
pinagsasamantalahan ng kung sinong buwitre
at inuupasala ang puri ng binibini
paano ba pipigilan ang pagyurak sa dangal
at ipagtatanggol ang puri ng babaeng basal
paano mapipigil ang pagnanasa ng hangal
at igalang ang taong kawangis ng inang mahal
may araw na itinalaga upang mapawi na
ang karahasan sa kababaihan, mawala na
dapat pa bang may isang araw na itatalaga
upang karapatan nila'y ating maalaala
sa kababaihan, taas-kamaong pagpupugay
kalahati kayo ng mundo, mabuhay, mabuhay!
nawa'y lalaging nasa mabuti ang inyong lagay
at wala nang dahas na dumapo sa inyong tunay!
- gregbituinjr.
* nilikha ng makata bilang paggunita sa International Day for the Elimination of Violence Against Women, Nobyembre 25, 2019, matapos ang ginawang pagkilos ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) sa araw na ito.
Miyerkules, Nobyembre 20, 2019
Hustisya sa hinalay na dilag
grabeng balitang tila ba di ka matutunawan
pag nabasa mo, sarili'y baka di mapigilan
dahil sa galit, nakakapanginig ng katawan
"katorse anyos na dilag ay sex slave ni insan"
anang ulat, ginagapang siya pag lasing ang suspek
ginagalaw, nilalaspag, binababoy ang pekpek
sa dalagita'y takot at lagim ang inihasik
sa loob ng dalawang taon siya'y kinatalik
madalas, dalawa silang naiiwan sa bahay
subalit ang dalagita'y di na napapalagay
pananahimik niya'y di nakatulong na tunay
dahil nagpapatuloy ang nangyaring panghahalay
hanggang di na iyon matiis pa ng dalagita
kaya sinumbong sa kaanak ang nadamang dusa
nagresponde ang barangay, suspek ay dinakip na
at kaso ng panghahalay ay agad isinampa
dusa ng dilag ay kaytagal pang paghihilumin
dapat managot ang suspek, siya'y pinsan pa man din
dahil sa seks pinsang dalagita ang inalipin
suspek ay dapat lang makulong sa ginawang krimen
- gregbituinjr.
Miyerkules, Nobyembre 13, 2019
Nobyembre disiotso'y huwag nating kalimutan
Nobyembre disiotso'y huwag nating kalimutan
pagkat petsa ito ng pagyurak sa kasaysayan
ang petsang inilibing ang diktador sa Libingan
ng mga Bayani, gayong walang kabayanihan
ikalabingwalo ng Nobyembre'y bakit naganap
sampung araw bago pa iyon ang Korte'y nangusap
na pwede nang malibing ang "bayaning" mapagpanggap
sa libingang sa madla'y di naman katanggap-tanggap
"Hukayin! Hukayin!" sigaw ng marami: "Hukayin!"
ilipat na sa ibang libingan ang labi't libing
"Libingan iyon ng mga bayaning magigiting!"
"Diktador ay di bayani, dapat iyong tanggalin!"
diktador ay nilibing doong parang magnanakaw
ang bituka yata nila'y sadyang ganyan ang likaw
Nobyembre disiotso'y petsang tumatak ang araw
ng muling pagtaksil sa bayang sa hustisya'y uhaw
kaya kumilos tayo sa Nobyembre disiotso
gunitain ang petsa't dinggin ang hiling ng tao:
sa Libingan ng mga Bayani'y maalis ito
Di bayani ang diktador, di siya para rito!
- gregbituinjr.
pagkat petsa ito ng pagyurak sa kasaysayan
ang petsang inilibing ang diktador sa Libingan
ng mga Bayani, gayong walang kabayanihan
ikalabingwalo ng Nobyembre'y bakit naganap
sampung araw bago pa iyon ang Korte'y nangusap
na pwede nang malibing ang "bayaning" mapagpanggap
sa libingang sa madla'y di naman katanggap-tanggap
"Hukayin! Hukayin!" sigaw ng marami: "Hukayin!"
ilipat na sa ibang libingan ang labi't libing
"Libingan iyon ng mga bayaning magigiting!"
"Diktador ay di bayani, dapat iyong tanggalin!"
diktador ay nilibing doong parang magnanakaw
ang bituka yata nila'y sadyang ganyan ang likaw
Nobyembre disiotso'y petsang tumatak ang araw
ng muling pagtaksil sa bayang sa hustisya'y uhaw
kaya kumilos tayo sa Nobyembre disiotso
gunitain ang petsa't dinggin ang hiling ng tao:
sa Libingan ng mga Bayani'y maalis ito
Di bayani ang diktador, di siya para rito!
- gregbituinjr.
Lunes, Nobyembre 11, 2019
Pagbati sa UATC!
moog na ang United Against Torture Coalition
upang karapatang pantao'y matamasa ngayon
ngunit dinaranas sa kasalukuyang panahon
may banta pa rin ng tortyur sa ating henerasyon
kaysa tortyur, mas mabigat ang nangyayaring tokhang
na ang biktima, matapos saktan, ay pinapaslang
naninibasib pa ang rehimen ng mga halang
na di mo malaman kung ang pinuno nila'y hibang
nabalita noon, may lihim na detensyon pala
buti na lang, may naglantad ng kalokohan nila
gumawa ba'y dinisiplina't naparusahan ba
upang napiit ay may asahang bagong umaga
ang batas laban sa tortyur ay gawin nang palasak
may wastong proseso nang bilanggo'y di mapahamak
taas-kamaong pagpupugay, puso'y nagagalak
sa pansampung anibersaryo ng Anti-Torture Act
- gregbituinjr.
* nilikha at ikalawang tulang binasa ng makata sa pagtitipon ng United Against Torture Coalition (UATC), Nobyembre 11, 2019
upang karapatang pantao'y matamasa ngayon
ngunit dinaranas sa kasalukuyang panahon
may banta pa rin ng tortyur sa ating henerasyon
kaysa tortyur, mas mabigat ang nangyayaring tokhang
na ang biktima, matapos saktan, ay pinapaslang
naninibasib pa ang rehimen ng mga halang
na di mo malaman kung ang pinuno nila'y hibang
nabalita noon, may lihim na detensyon pala
buti na lang, may naglantad ng kalokohan nila
gumawa ba'y dinisiplina't naparusahan ba
upang napiit ay may asahang bagong umaga
ang batas laban sa tortyur ay gawin nang palasak
may wastong proseso nang bilanggo'y di mapahamak
taas-kamaong pagpupugay, puso'y nagagalak
sa pansampung anibersaryo ng Anti-Torture Act
- gregbituinjr.
* nilikha at ikalawang tulang binasa ng makata sa pagtitipon ng United Against Torture Coalition (UATC), Nobyembre 11, 2019
Tama na ang tortyur, tigilan na ang pananakit!
sinasaktan ba ng pusa ang nahuhuling daga
kakagatin ba ng aso ang matanaw na pusa
at kinakagat ba ng tagak ang malansang isda
nangyayari pa rin ba ang mga tortyur sa bansa
paano bang mga pinuno'y nagpapakatao
paano bang mundo'y maging payapa't walang gulo
paano pinapuputok ng aspile ang lobo
paano bang ang tortyur ay mawala na sa mundo
nadarama nyo ba ang sakit ng bawat kalamnan
naririnig nyo ba ang daing ng mga sinaktan
paano ba nirerespeto bawat karapatan
upang wala nang tortyur sa piitan o saanman
ayaw na naming sumigaw ng laksa-laksang impit
tama na ang tortyur, tigilan na ang pananakit
dapat namumuno'y may respeto't sariling bait
sana'y wala nang tortyur, karapatang pinagkait
- gregbituinjr.
* nilikha at una sa dalawang tulang binasa ng makata sa pagtitipon ng United Against Torture Coalition (UATC), Nobyembre 11, 2019
Linggo, Nobyembre 10, 2019
Sa paglaya
kahit kami'y mga dating bilanggong pulitikal
ay pagsisilbi pa rin ang sa diwa'y nakakintal
lumaya't ang pagsasama pa rin ay nagtatagal
pagkat nagkakaisa pa rin sa prinsipyo't dangal
nais pa rin naming labanan ang bayang tiwali
at nais pa ring bulok na sistema'y matunggali
pag may problema ang bayan, di kami humihindi
patuloy na kikilos, di papayag maduhagi
aaralin pa rin bakit ganito ang lipunan
kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan
bakit kayrami pa ring pinagsasamantalahan
bakit laksa'y naghihirap at maykaya'y iilan
nagkakaisa pa rin kami ng inaadhika
oorganisahin pa rin ang uring manggagawa
dedepensahan pa rin ang bayan at mga dukha
mula sa kuko ng mapagsamantala'y lalaya
- gregbituinjr.
* sinulat habang nagpupulong ang XD Initiative, Nobyembre 10, 2019
ay pagsisilbi pa rin ang sa diwa'y nakakintal
lumaya't ang pagsasama pa rin ay nagtatagal
pagkat nagkakaisa pa rin sa prinsipyo't dangal
nais pa rin naming labanan ang bayang tiwali
at nais pa ring bulok na sistema'y matunggali
pag may problema ang bayan, di kami humihindi
patuloy na kikilos, di papayag maduhagi
aaralin pa rin bakit ganito ang lipunan
kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan
bakit kayrami pa ring pinagsasamantalahan
bakit laksa'y naghihirap at maykaya'y iilan
nagkakaisa pa rin kami ng inaadhika
oorganisahin pa rin ang uring manggagawa
dedepensahan pa rin ang bayan at mga dukha
mula sa kuko ng mapagsamantala'y lalaya
- gregbituinjr.
* sinulat habang nagpupulong ang XD Initiative, Nobyembre 10, 2019
Huwebes, Nobyembre 7, 2019
Sanggol na isang taong gulang, ina pa ang pumaslang
kasuklam-suklam ang ginawa ng ina sa anak!
bata'y pinatay dahil lang nairita sa iyak!
anong nangyari't nagkaganito ang kanyang utak?
at sarili pa niyang dugo itong pinahamak?
isang taong gulang ang sanggol, isang taong gulang
ngunit sarili pang ina ang sa kanya'y pumaslang
nasiraan na ba ng bait ang kawawang ginang?
bakit sariling anak ang sa dugo'y pinalutang?
humiwalay na ba ang puso sa ulo ng ina?
at walang awang tinaga ang mismong anak niya?
tama bang pumaslang kung sa iyak lang nairita?
o nadamay ang bata sa iba niyang problema?
habambuhay niyang pagsisisihan ang nangyari
baka tuluyang mabaliw, di na makapagsisi!
biktima rin ba siya ng lipunang mapang-api
kaya bumigay ang utak at gayon ang nangyari?
katarungan sa batang pinaslang ng walang awa
hustisya sa batang sariling ina ang tumaga
baliw na ina'y ikulong sa rehas at isumpa
hayaan siya roong araw-gabi'y lumuluha
gregbituinjr.
* ang tula'y batay sa headline sa pahayagang Bulgar, na may pamagat na "1 yr. old baby kinatay, ginilitan ni Mommy", Nobyembre 7, 2019
Martes, Nobyembre 5, 2019
Nakahiga siya roon sa bangketang semento
nakahiga siya roon sa bangketang semento
may karatulang "pangkain lang po" sa tabi nito
kaawa-awang pulubing tulad natin ay tao
sa gutom ay tila baga mamamatay na ito
anong ginagawa ng gobyerno sa tulad nila?
hinigaang bangketang semento'y di naman kama
sa pulubi ba'y anong nararapat na hustisya?
upang dignidad niya't pagkatao'y maisalba
halina't dinggin ang daing ng kawawang pulubi
marami sa kanila'y nariyan sa tabi-tabi
nanghihingi, sa bayan ba'y anong kanilang silbi?
kinakausap pa ba sila, anong sinasabi?
sila ba'y pulos himutok na di na makayanan?
sila ba kaya pulubi'y nasira ang isipan?
anong tulong ang magagawa ng pamahalaan?
madarama pa ba ng pulubi ang kaalwanan?
- gregbituinjr.
may karatulang "pangkain lang po" sa tabi nito
kaawa-awang pulubing tulad natin ay tao
sa gutom ay tila baga mamamatay na ito
anong ginagawa ng gobyerno sa tulad nila?
hinigaang bangketang semento'y di naman kama
sa pulubi ba'y anong nararapat na hustisya?
upang dignidad niya't pagkatao'y maisalba
halina't dinggin ang daing ng kawawang pulubi
marami sa kanila'y nariyan sa tabi-tabi
nanghihingi, sa bayan ba'y anong kanilang silbi?
kinakausap pa ba sila, anong sinasabi?
sila ba'y pulos himutok na di na makayanan?
sila ba kaya pulubi'y nasira ang isipan?
anong tulong ang magagawa ng pamahalaan?
madarama pa ba ng pulubi ang kaalwanan?
- gregbituinjr.
Aba'y igalang ang kababaihan, kahit sa dyip
aba'y igalang ang kababaihan, kahit sa dyip
sila'y simbolo ng ating ina, dapat maisip
huwag babastusin sa salita, kahit gahanip
at huwag tingnang mababang uri, dapat malirip
kahit sa karatula sa dyip, dapat may respeto
dahil mga babae ang kalahati ng mundo
maling-maling sa karatula'y nakasulat ito:
"kahit anong ganda mo, driver lang ang katapat mo!"
macho ba ang pakiramdam mo pag iyong sinabi?
na parang kaya mong kunin kahit sinong babae?
"basta driver, sweet lover", matagal nang pasakalye
sa dyip, ngunit respetuhin sinumang binibini
sa loob man ng dyip, igalang ang kababaihan
huwag mo silang ituring na parausan lamang
tulad ng iyong mahal na ina'y dapat igalang
sila'y tao ring tulad mong may puri't katauhan
- gregbituinjr.
sila'y simbolo ng ating ina, dapat maisip
huwag babastusin sa salita, kahit gahanip
at huwag tingnang mababang uri, dapat malirip
kahit sa karatula sa dyip, dapat may respeto
dahil mga babae ang kalahati ng mundo
maling-maling sa karatula'y nakasulat ito:
"kahit anong ganda mo, driver lang ang katapat mo!"
macho ba ang pakiramdam mo pag iyong sinabi?
na parang kaya mong kunin kahit sinong babae?
"basta driver, sweet lover", matagal nang pasakalye
sa dyip, ngunit respetuhin sinumang binibini
sa loob man ng dyip, igalang ang kababaihan
huwag mo silang ituring na parausan lamang
tulad ng iyong mahal na ina'y dapat igalang
sila'y tao ring tulad mong may puri't katauhan
- gregbituinjr.
Linggo, Nobyembre 3, 2019
Bakit may lahing pinili? Dapat wala!
"For you are a holy nation to the Lord your God. The Lord your God has chosen you out of all the nations on the earth, to be His own." - Deuteronomy 7:6
"All human beings are born free and equal in dignity and rights." - from Article 1, Universal Declaration of Human Rights (UDHR)
sa bibliya nga'y may lahing pinili, dapat wala
sa karapatang pantao, pantay bawat nilikha
kung may lahing pinili, ibang lahi'y balewala?
sa karapatang pantao, pantay-pantay ang madla!
kinikilalang may dignidad kahit sila'y dukha
magkaibang konsepto, ang isa'y galing sa diyos
ang isa'y mula sa paglaya sa pagkabusabos
subalit sinong babali sa gusto niyang taos
kung Palestinong inagawan ng lupa'y binastos
ang lahing pinili ba ang tutubos o uubos?
lahing pinili'y pinaniwalang di magagapi
kaya mababa ang tingin nila sa ibang lahi
dapat walang lahing pinili, pantay bawat lahi
walang Hudyo, walang Palestino, walang pinili
sa ating karapatan, walang espesyal na lipi
pantay dapat ang trato sa mahirap at mayaman
dapat kasama lahat sa pag-unlad ng lipunan
pagkasilang, tao'y may dignidad at karapatan
na dapat igalang, di balewalain ninuman
walang isang lahing pinili't kilalanin lamang
- gregbituinjr.
Sabado, Nobyembre 2, 2019
Itinirik nila'y halaman imbes na kandila
itinirik nila'y halaman imbes na kandila
katabi ng larawan ng mahal nilang winala
halaman upang tumubo, pag-asa ang sagisag
simbolong bawat isang naroo'y maging matatag
uusbong ang halaman upang maging isang puno
na magbibigay ng lilim sa bawat nahahapo
magbibigay ng bunga sa bawat gutom at luha
at tutulong upang mapawi ang malaking baha
mga halamang simbolo ng desaparesido
upang mahal na winala'y matagpuang totoo
daraan ang araw, buwan, taon, puno'y yayabong
magkakabunga't panibagong pag-asa'y uusbong
itinanim na halaman ay ating alagaan
diligan palagi't huwag hayaang matuyuan
nawa ibunga nito'y kapayapaan sa puso
at mabubuong pag-asa'y patuloy pang lumago
- gregbituinjr.
* Larawan kuha ng may-akda sa aktibidad ng grupong FIND (Families of Victims of Involuntary Disappearance) sa Bantayog ng mga Desaparesido, Nobyembre 2, 2019.
katabi ng larawan ng mahal nilang winala
halaman upang tumubo, pag-asa ang sagisag
simbolong bawat isang naroo'y maging matatag
uusbong ang halaman upang maging isang puno
na magbibigay ng lilim sa bawat nahahapo
magbibigay ng bunga sa bawat gutom at luha
at tutulong upang mapawi ang malaking baha
mga halamang simbolo ng desaparesido
upang mahal na winala'y matagpuang totoo
daraan ang araw, buwan, taon, puno'y yayabong
magkakabunga't panibagong pag-asa'y uusbong
itinanim na halaman ay ating alagaan
diligan palagi't huwag hayaang matuyuan
nawa ibunga nito'y kapayapaan sa puso
at mabubuong pag-asa'y patuloy pang lumago
- gregbituinjr.
* Larawan kuha ng may-akda sa aktibidad ng grupong FIND (Families of Victims of Involuntary Disappearance) sa Bantayog ng mga Desaparesido, Nobyembre 2, 2019.
Ngayong Undas, gunitain ang mga biktima ng EJK
lalo ang mga inosenteng pinatay ng halang
kayraming biktimang itinumba sa murang gulang
hustisya ang hiyaw ng kamag-anak at magulang
bakit sila pinaslang nang wala man lang proseso
wala man lang paglilitis kung may sala nga ito
ganyan ba magpahalaga ang gobyerno sa tao
pinairal nila'y mga polisiyang barbaro
may tinatawag tayong restoratibong hustisya
o restorative justice, may pagbabago pa sila
kung may sala, ikulong at bunuin ang sentensya
kung walang sala, huwag paslangin, mag-imbestiga
di wasto ang pamamaslang, ikulong pag maysala
huwag maging berdugo lalo sa harap ng dukha
huwag sumunod sa utos ng buwang na kuhila
huwag malasing sa dugo't pawis ng iyong kapwa
sana'y igalang na ang proseso't maging parehas
sana'y maging patas sila sa ilalim ng batas
ngayong Undas, gunitain ang buhay na nalagas
at magtirik ng kandila sa puntod ng inutas
- gregbituinjr.
Biyernes, Nobyembre 1, 2019
Hustisya sa mga desaparesidos
wala kaming puntod na titirikan ng kandila
hanggang ngayon, sa mahal namin ay nangungulila
sila'y aktibistang nagsikilos upang lumaya
mula sa pagsasamantala ang bayan at dukha
inorganisa ang kababaihan, manggagawa
magsasaka, kabataang estudyante, ang madla
ang guro, manininda, abugado, mangingisda
subalit sila'y dinukot, sinaktan, iwinala
hinanap ng pamilya ang kanilang katauhan
nagtungo sa mga ospital, presinto, kulungan
nagbabakasakaling may bakas silang naiwan
sinong saksi, sinong maysala o may kagagawan
sa paghahanap sa kanila'y di dapat mabagot
sa nangyaring pagkawala, sinong dapat managot
krimen at pangyayaring ganito' y dapat malagot
mga naiwang katanungan ay dapat masagot
hustisya'y aming sigaw, sa kampo, korte, kalsada
saanmang lugar, panawagan namin ay hustisya
mga desaparesidos sana'y matagpuan na
mga mahal naming iwinala, sana'y makita
- gregbituinjr.
* Inihanda para sa paggunita ng grupong FIND (Families of Victims of Involuntary Disappearance) sa kanilang mga mahal na desaparesidos sa Nobyembre 2, 2019, mula 9am-12nn, sa Baclaran Church.
Lunes, Oktubre 28, 2019
Ulat sa kolehiyalang ginahasa
doon sa malayong lalawigan ng Iloilo
labing-apat anyos na binatilyo'y arestado
na ginahasa'y labingsiyam anyos na dalaga
sinaksak daw ang kolehiyala't iginapos pa
ang paalam sa ama'y bibili lang sa tindahan
dalaga'y di umuwi ilang oras ang nagdaan
hanggang makitang patay na't nakatali sa kahoy
ang hikbi ng ama, "anak ko'y kanilang binaboy!"
hustisya para kay 'Rona' ang sigaw ng kaanak
ikulong yaong maysalang gumahasa't sumaksak
pahayag nga ng ama, "grabe 'yung ginawa nila!"
dugtong pa, " kung pwede lang sana, patayin din sila"
mula sa pahayagang Bulgar ang nasabing ulat
talagang nakagagalit yaong isiniwalat
nawa hustisya'y makamtan ng dalagang pinaslang
makulong ang salaring puri't buhay ang inutang
- gregbituinjr.
* ibinatay ang tula mula sa headline ng pahayagang Bulgar, Oktubre 28, 2019, na may pamagat na "Kolehiyala Ni-Rape, Pinatay; 14-anyos, arestado"
Linggo, Oktubre 27, 2019
Ang "Ako ang Daigdig" ni Alejandro G. Abadilla at ang "Tayo ang Daigdig" ng U.S.A. for Africa
ANG "AKO ANG DAIGDIG" NI ALEJANDRO G. ABADILLA AT ANG "TAYO ANG DAIGDIG" NG U.S.A. FOR AFRICA
Maikling sanaysay at salin ni Gregorio V. Bituin Jr.
Nitong Oktubre 19-20, 2019 ay nagkaroon ng palihan o workshop upang mabuo ang isang cultural network sa loob ng kilusang pangkarapatang pantao.
May mga mang-aawit, makata, manunulat, mananayaw, at aktibistang dumalo. Nariyan ang mga kasapi ng Teatrong Bayan, Teatro Pabrika, at Teatro Proletaryo. Nariyan ang mga gitarista. Karamihan ay mga kasapi ng Philippine Alliance of Human Rights Advocates (PAHRA) at In Defense of Human Rights and Dignity Movement (IDefend), kung saan sila rin ang nag-inponsor ng nasabing aktibidad.
Binuo ang apat na pangkat ng palihan para sa apat na napiling paksa. Sa ikalawang araw ay pagpaplano, at napag-usapan ditong gumawa ako ng salin ng We Are The World. Iminungkahi ito ni Ate Evelyn ng Teatro Pabrika. Gagamitin daw ito sa araw ng karapatang pantao sa Disyembre 10, 2019.
Dahil dito, inumpisahan kong isalin ang awiting We Are The World o Tayo ang Daigdig. Naalala ko tuloy ang tula ng sikat na makatang nag-umpisa ng modermismo sa panulaan sa Pilipinas, si Alejandro G. Abadilla. dahil sumikat noon ang kanyang tulang AKO ANG DAIGDIG (sa Ingles ay I Am The World) noong kanyang kapanahunan.
Halina't basahin ang tulang "Ako ang Daigdig" ni AGA.
AKO ANG DAIGDIG
ako
ang daigdig
ako
ang tula
ako
ang daigdig
ang tula
ng daigdig
ako
ang walang maliw na ako
ang walang kamatayang ako
ang tula ng daigdig
Sa tulang ito sumikat ang pangalan ni Abadilla nang sinulat niya ito noong 1940 na nalathala sa magasing Liwayway, at kasama sa nalathala niyang aklat noong 1955. Noong una'y tinanggihan ng mga kritiko ang nasabing tula dahil hindi ito sumusunod sa tradisyonal na tula na gumagamit ng sukat at tugma. Ayon sa isang lathalain, "Maituturing ang tulang “Akó ang DaigdÃg” bilang pinakatanyag na likha ni Alejandro G. Abadilla, na siyáng kinikilálang “Ama ng Makabagong Panulaang Tagalog.” Una itong nalathala sa Liwayway noong 1940. Kabilang ito sa unang aklat ng mga tula ni Abadilla, ang Ako ang Daigdig at Iba Pang Tula (1955)."
Ang awiting "We Are The World" (na isinalin kong "Tayo ang Daigdig") ay isang awiting nilikha noong Enero 28, 1985 at sama-samang kinanta ng mga kilalang mang-aawit sa Estados Unidos, na karamihan ay itim. Ginawa nila ito bilang tugon sa matinding taggutom sa Africa. Tinawag ng mga mang-aawit ang kanilang sarili na USA for Africa (United Support of Artists for Africa). Ang "We Are The World: The Story Behind the Song" ay isang dokumentaryong tinalakay kung paano isinulat ang kanta, kung paano hinikayat ng prodyuser na si Quincy Jones at mga manunulat na sina Michael Jackson at Lionel Richie ang ilan sa mga pinakasikat na mang-aawit sa Amerika na ibigay ang kanilang serbisyo para sa proyekto.
Kasama sa mga nagsiwawit sina Ray Charles, Bruce Springsteen, Tina Turner, Bob Dylan, Stevie Wonder, Billy Joel, Willie Nelson, Paul Simon, Bette Midler, Diana Ross, at marami pa. Umano'y nasa sampung milyong kopya ng awit ang naibenta sa buong mundo.
Kaya nang sabihan ako sa cultural workshop sa karapatang pantao na isalin ang We Are The World ay agad kong tinanggap. Isang malaking karangalan sa akin na ako ang pinagtiwalaang magsalin nito sa wikang Filipino.
Narito naman ang aking salin ng We Are The World:
TAYO ANG DAIGDIG
ng United Support of Artist for Africa
Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.
Darating ang panahong tutugon tayo sa tiyak na panawagan
Upang ang sangkatauhan ay magsama-sama bilang isa
May mga taong namamatay
At panahon nang akayin sila sa buhay
Na pinakadakilang handog sa lahat.
Hindi tayo maaaring magpanggap araw-araw
Na sinuman, saanman, ay may pagbabagong magaganap
Tayo'y bahagi ng malaking pamilya ni Bathala
At ang katotohanan, alam mo ba
Tanging pag-ibig ang ating kailangan
Tayo ang daigdig
Tayo ang mga anak
Tayo ang nagbibigay liwanag sa buhay
Kaya, simulan na nating magbigay.
May pinipili tayong magagawa
Upang sagipin ang sariling buhay
Tunay nang mas mabuting araw ang malilikha natin,
Ng ikaw lang at ako.
Puso mo'y ipadala sa kanila upang batid nilang may nagmamalasakit
At nang buhay nila'y mas lumakas at maging malaya
Tulad ng pinakita ng Diyos sa atin na bato'y ginawang tinapay
kaya tulong nating lahat ay ialay.
Tayo ang daigdig
Tayo ang mga anak
Tayo ang nagbibigay liwanag sa buhay
Kaya, simulan na nating magbigay.
May pinipili tayong magagawa
Upang sagipin ang sariling buhay
Tunay nang mas mabuting araw ang malilikha natin,
Ng ikaw lang at ako.
Pag dama mo'y pagkasawi't wala na
Na tila wala nang pag-asa
Ngunit kung maniniwala ka lang
Walang dahilang bumagsak tayo
Kaya nga
Mababatid nating darating ang pagbabago
Kung sama-sama tayong titindig bilang isa
Tayo ang daigdig
Tayo ang mga anak
Tayo ang nagbibigay liwanag sa buhay
Kaya, simulan na nating magbigay.
May pinipili tayong magagawa
Upang sagipin ang sariling buhay
Tunay nang mas mabuting araw ang malilikha natin,
Ng ikaw lang at ako.
Kung si AGA ay may "Ako ang Daigdig" na sikat niyang tula, ang "We Are The World" naman ay sikat na awitin sa buong mundo. Subalit ang bersyon nito sa wikang Filipino ay aawitin pa ng cultural network na nabuo, at sana'y maibidyo ito, mapanood, at maiparinig sa higit na nakararami, dahil sa mensaheng taglay nito. At nawa'y matuloy ang pag-awit nito sa pagkilos sa darating na ika-72 anibersaryo ng Pandaigdigang Araw ng Karapatang Pantao.
Pinaghalawan:
https://genius.com/Usa-for-africa-we-are-the-world-lyrics
https://en.wikipedia.org/wiki/We_Are_the_World
https://en.wikipedia.org/wiki/Alejandro_G._Abadilla
https://philippineculturaleducation.com.ph/aklatang-bayan-2/
Huwebes, Oktubre 24, 2019
Build, Build, Build, o PagkaBULID sa dilim?
BUILD, BUILD, BUILD daw itong programa ng pamahalaan
bakit nangyari'y BULID, BULID, BULID sa karimlan
bakit kayrami nang pinaslang sa sawi kong bayan
bakit walang proseso o paglilitis lang naman
BUILD, BUILD, BUILD ngunit nangyayari'y BULID, BULID, BULID
kayrami na nilang sa karimlan ay ibinulid
habang tatawa-tawa lang ang mayayamang ganid
habang tumatangis ang mahihirap na kapatid
Kill, Kill, Kill muna, tapos ay BUILD, BUILD, BUILD ang programa
basta pinapaslang ang mahihirap na puntirya
nahan ang wastong proseso, due process sa biktima?
nahan ang tamang paglilitis, nahan ang hustisya?
ang buhay ng dukha'y paano ba nila mabi-BUILD
kung pulos tulay at kalsada ang laging bini-BUILD
dapat wakasan ang sa dilim biglang pagkaBULID
dapat PANLIPUNANG HUSTISYA'y kanilang MABATID!
- gregbituinjr.
bakit nangyari'y BULID, BULID, BULID sa karimlan
bakit kayrami nang pinaslang sa sawi kong bayan
bakit walang proseso o paglilitis lang naman
BUILD, BUILD, BUILD ngunit nangyayari'y BULID, BULID, BULID
kayrami na nilang sa karimlan ay ibinulid
habang tatawa-tawa lang ang mayayamang ganid
habang tumatangis ang mahihirap na kapatid
Kill, Kill, Kill muna, tapos ay BUILD, BUILD, BUILD ang programa
basta pinapaslang ang mahihirap na puntirya
nahan ang wastong proseso, due process sa biktima?
nahan ang tamang paglilitis, nahan ang hustisya?
ang buhay ng dukha'y paano ba nila mabi-BUILD
kung pulos tulay at kalsada ang laging bini-BUILD
dapat wakasan ang sa dilim biglang pagkaBULID
dapat PANLIPUNANG HUSTISYA'y kanilang MABATID!
- gregbituinjr.
Miyerkules, Oktubre 23, 2019
Patalastas para sa 4th Human Rights Walk 2019
Taun-taon na namin itong ginagawa simula noong 2016. Sa ikaapat na taon, sa December 10, 2019 ay idaraos muli ang:
HUMAN RIGHTS WALK
from Jose W. Diokno statue (CHR, Quezon City)
to Chino Roces bridge (Mendiola, Manila)
Sabado, Oktubre 19, 2019
Sige pa, pumatay kayong mga halimaw kayo
sige pa, pumatay kayong mga halimaw kayo
sige pa, mga inosenteng bata'y paslangin n'yo
sige pa, mamaril kayong masangsang na berdugo
sige pa, sundin ang atas ng baliw n'yong pangulo
nangangamoy dugo ang mga berdugong maysala
na krimen sa lipunan ay sadyang kasumpa-sumpa
sige pa, sa inyo, mga nanay ay tuwang-tuwa
ngunit ang totoo, sila'y galit at lumuluha
sige, ipakita n'yo ang krimeng karumal-dumal
kayong nasa kapangyarihan ang dapat isakdal
sige, ipakita ny'ong buhay nila'y pinipigtal
kayong mga nasa poder ang totoong kriminal
sige pa, dugo pa ng inosente'y palutangin
sige, mga walang sala'y walang prosesong kitlin
sige pa, ang karapatang pantao pa'y paslangin
balang araw, mananagot kayo sa bayan natin
- gregbituinjr.
* kinatha sa ikalawang araw ng palihan hinggil sa karapatang pantao, Oktubre 19, 2019
sige pa, mga inosenteng bata'y paslangin n'yo
sige pa, mamaril kayong masangsang na berdugo
sige pa, sundin ang atas ng baliw n'yong pangulo
nangangamoy dugo ang mga berdugong maysala
na krimen sa lipunan ay sadyang kasumpa-sumpa
sige pa, sa inyo, mga nanay ay tuwang-tuwa
ngunit ang totoo, sila'y galit at lumuluha
sige, ipakita n'yo ang krimeng karumal-dumal
kayong nasa kapangyarihan ang dapat isakdal
sige, ipakita ny'ong buhay nila'y pinipigtal
kayong mga nasa poder ang totoong kriminal
sige pa, dugo pa ng inosente'y palutangin
sige, mga walang sala'y walang prosesong kitlin
sige pa, ang karapatang pantao pa'y paslangin
balang araw, mananagot kayo sa bayan natin
- gregbituinjr.
* kinatha sa ikalawang araw ng palihan hinggil sa karapatang pantao, Oktubre 19, 2019
Masangsang ang amoy ng mga berdugo
marami na silang pinaslang na batang inosente
collateral damage lang kung ituring ang nangyari
bata ba'y nagdodroga, nagbebenta, bumibili?
bakit mga bata'y nadadamay sa insidente
peke ang gerang itong walang alam na solusyon
kundi pumatay ng walang proseso, nilalamon
na sila ng sistemang sila rin ay nagugumon
gawang di sibilisado't wala na sa panahon
bakit ba kung sumentensya sila'y napakabilis
para lang silang lumalapa ng asong may galis
kung may sala ay daanin sa wastong paglilitis
huwag bariling animo'y tumitiris ng ipis
amoy ng mga berdugo'y ito'y sadyang masangsang
nakakasuka ang pamahalaang mapanlinlang
wala silang karapatang basta na lang pumaslang
tandaang karapatang pantao'y dapat igalang
- gregbituinjr.
* kinatha sa ikalawang araw ng palihan hinggil sa karapatang pantao, Oktubre 19, 2019
collateral damage lang kung ituring ang nangyari
bata ba'y nagdodroga, nagbebenta, bumibili?
bakit mga bata'y nadadamay sa insidente
peke ang gerang itong walang alam na solusyon
kundi pumatay ng walang proseso, nilalamon
na sila ng sistemang sila rin ay nagugumon
gawang di sibilisado't wala na sa panahon
bakit ba kung sumentensya sila'y napakabilis
para lang silang lumalapa ng asong may galis
kung may sala ay daanin sa wastong paglilitis
huwag bariling animo'y tumitiris ng ipis
amoy ng mga berdugo'y ito'y sadyang masangsang
nakakasuka ang pamahalaang mapanlinlang
wala silang karapatang basta na lang pumaslang
tandaang karapatang pantao'y dapat igalang
- gregbituinjr.
* kinatha sa ikalawang araw ng palihan hinggil sa karapatang pantao, Oktubre 19, 2019
Biyernes, Oktubre 18, 2019
Halina't tumula't umawit para sa karapatang pantao
manggagawang pangkultura, tayo'y mag-usap-usap
upang gisingin ang pamahalaang mapagpanggap
dahil korporasyon ang lagi nilang sinisinghap
kinakaligtaan ang mamamayang naghihirap
halina't ating isulat ang buhay ng dalita
lalo't biktima ng tokhang at inang lumuluha
bakit karapatang pantao'y binabalewala
bakit walang proseso't binaril ang walang sala
ginawang panonokhang ay sadyang nakagagalit
dahil wala pang sala'y binaril ng malulupit
halina't kwento nila'y ating isulat, iawit
at ipalaganap sa madlang takot pa at gipit
masa'y gisingin mula sa takot at pagkahimbing
kultura ng dahas ay tapusin, gamitin ang sining
itula't awitin ang danas sa kamay ng praning
na pamahalaang wala nang puso ni katiting
- gregbituinjr.
* kinatha sa palihan hinggil sa karapatang pantao, Oktubre 18, 2019
upang gisingin ang pamahalaang mapagpanggap
dahil korporasyon ang lagi nilang sinisinghap
kinakaligtaan ang mamamayang naghihirap
halina't ating isulat ang buhay ng dalita
lalo't biktima ng tokhang at inang lumuluha
bakit karapatang pantao'y binabalewala
bakit walang proseso't binaril ang walang sala
ginawang panonokhang ay sadyang nakagagalit
dahil wala pang sala'y binaril ng malulupit
halina't kwento nila'y ating isulat, iawit
at ipalaganap sa madlang takot pa at gipit
masa'y gisingin mula sa takot at pagkahimbing
kultura ng dahas ay tapusin, gamitin ang sining
itula't awitin ang danas sa kamay ng praning
na pamahalaang wala nang puso ni katiting
- gregbituinjr.
* kinatha sa palihan hinggil sa karapatang pantao, Oktubre 18, 2019
Sabado, Oktubre 12, 2019
Ang pagtula ko sa rali'y alay sa uri't bayan
ang pagtula ko sa rali'y alay sa uri't bayan
kung may mag-iimbita, agad kong pauunlakan
kaya aaralin ang isyu't pagtingin ng tanan
mga isyu't tindig ay itutula sa lansangan
ipakikitang naaapi'y kakasa sa laban
kaya bukas akong anyayahan upang tumula
sa iba't ibang pagkilos ng manggagawa't dukha
anumang isyu, tubig, kuryente, sweldong kaybaba
karapatang pantao, tokhang, utang, klima, baha
pagsasamantala sa masa ng trapong kuhila
pagtula na ang isa sa niyakap kong tungkulin
susuriin ang sistemang ating kakabakahin
kakatha, titindig, sa bawat isyung kaharapin
kabulukan ng sistema'y ating tutuligsain
bawat tula'y may tindig, sa lansangan bibigkasin
sa bawat tula, nais kong bigyang-sigla ang masa
upang magmulat, magpakilos sa isyu't problema
upang labanan ang sistemang mapagsamantala
anyayahan nyo ako sa bawat raling ikasa
at asahan nyong di kayo bibiguin, kasama
- gregbituinjr.
kung may mag-iimbita, agad kong pauunlakan
kaya aaralin ang isyu't pagtingin ng tanan
mga isyu't tindig ay itutula sa lansangan
ipakikitang naaapi'y kakasa sa laban
kaya bukas akong anyayahan upang tumula
sa iba't ibang pagkilos ng manggagawa't dukha
anumang isyu, tubig, kuryente, sweldong kaybaba
karapatang pantao, tokhang, utang, klima, baha
pagsasamantala sa masa ng trapong kuhila
pagtula na ang isa sa niyakap kong tungkulin
susuriin ang sistemang ating kakabakahin
kakatha, titindig, sa bawat isyung kaharapin
kabulukan ng sistema'y ating tutuligsain
bawat tula'y may tindig, sa lansangan bibigkasin
sa bawat tula, nais kong bigyang-sigla ang masa
upang magmulat, magpakilos sa isyu't problema
upang labanan ang sistemang mapagsamantala
anyayahan nyo ako sa bawat raling ikasa
at asahan nyong di kayo bibiguin, kasama
- gregbituinjr.
Biyernes, Oktubre 11, 2019
Pagguho ng bundok ng mga pangarap
Kayrami nang gumuhong bundok ng mga pangarap
Nang manalasa ang tokhang ng mga mapagpanggap
Walang anumang proseso, di man lang kinausap
Kahit bata'y kanilang binaril nang walang kurap!
Nilapa ng leyon ang mga inosenteng tupa
Ang pagkatao'y niluray ng pangil ng buwaya
Lason nga nila'y sintindi ng kamandag ng kobra
Kapara nila'y aswang na sumila sa biktima!
Maraming mailalarawan sa mga berdugo
Hayop na nananagpang ngunit sila'y tao! Tao!
Nasaan ang pagkatao ng mga taong ito?
Mamamaslang na lang kahit walang sala o kaso!
Gumuhong bundok ang pangarap nitong mga paslit
Ang pagkamatay nila'y di tadhanang iginuhit
Kundi dulot ng bulok na sistemang anong lupit
Nangyari sa mga musmos ay nakapagngangalit!
Tiyak may magagandang pangarap ang mga bata
Ngunit wala na iyon, pangarap nila'y sinira!
Pagkat pinagpuputol na ng mga walang awa,
Ng mga berdugong anyong tao't pawang kuhila!
- gregbituinjr.
Nang manalasa ang tokhang ng mga mapagpanggap
Walang anumang proseso, di man lang kinausap
Kahit bata'y kanilang binaril nang walang kurap!
Nilapa ng leyon ang mga inosenteng tupa
Ang pagkatao'y niluray ng pangil ng buwaya
Lason nga nila'y sintindi ng kamandag ng kobra
Kapara nila'y aswang na sumila sa biktima!
Maraming mailalarawan sa mga berdugo
Hayop na nananagpang ngunit sila'y tao! Tao!
Nasaan ang pagkatao ng mga taong ito?
Mamamaslang na lang kahit walang sala o kaso!
Gumuhong bundok ang pangarap nitong mga paslit
Ang pagkamatay nila'y di tadhanang iginuhit
Kundi dulot ng bulok na sistemang anong lupit
Nangyari sa mga musmos ay nakapagngangalit!
Tiyak may magagandang pangarap ang mga bata
Ngunit wala na iyon, pangarap nila'y sinira!
Pagkat pinagpuputol na ng mga walang awa,
Ng mga berdugong anyong tao't pawang kuhila!
- gregbituinjr.
Linggo, Setyembre 29, 2019
Pag tinatakang "gera", ayos na bang pumaslang?
dahil ba tinatakan nila ng salitang "gera"
ang karapatang pantao'y binabalewala na?
karapatan ba ng kapwa mo'y wala nang halaga?
walang kara-karapatan dahil "gera sa droga"?
naglipana yaong ulupong sa pamahalaan
klima ng hilakbot ang pinaiiral sa bayan
ang makakita ng dugo'y kanilang kasiyahan
mga halimaw na wawasak sa iyong kalamnan
wala na nga ba silang alam kundi ang pumatay?
na animo'y baboy lang ang kanilang kinakatay
wala na ba silang pagpapahalaga sa buhay
ng kanilang kapwa, walang prosesong binibigay?
dahil tinatakan ng "gera", pwede nang pumaslang
aba'y ganyan ang nangyari sa bansang tinotokhang
hay, pag namumuno'y halimaw at bituka'y halang
dapat lang siyang patalsikin, palitan, dapat lang
- gregbituinjr.
ang karapatang pantao'y binabalewala na?
karapatan ba ng kapwa mo'y wala nang halaga?
walang kara-karapatan dahil "gera sa droga"?
naglipana yaong ulupong sa pamahalaan
klima ng hilakbot ang pinaiiral sa bayan
ang makakita ng dugo'y kanilang kasiyahan
mga halimaw na wawasak sa iyong kalamnan
wala na nga ba silang alam kundi ang pumatay?
na animo'y baboy lang ang kanilang kinakatay
wala na ba silang pagpapahalaga sa buhay
ng kanilang kapwa, walang prosesong binibigay?
dahil tinatakan ng "gera", pwede nang pumaslang
aba'y ganyan ang nangyari sa bansang tinotokhang
hay, pag namumuno'y halimaw at bituka'y halang
dapat lang siyang patalsikin, palitan, dapat lang
- gregbituinjr.
Huwebes, Setyembre 26, 2019
Ang talumpati ni Greta Thunberg sa Kongreso ng Amerika
TALUMPATI NI GRETA THUNBERG
SA KONGRESO NG AMERIKA
Setyembre 18, 2019
Malayang salin ni Greg Bituin Jr.
Ang pangalan ko ay Greta Thunberg. Ako'y labing-anim na taong gulang at mula sa Sweden. Nagpapasalamat ako't kasama ko kayo rito sa Amerika. Isang bansang para sa maraming tao'y bansa ng mga pangarap.
Mayroon din akong pangarap: na magagap ng mga pamahalaan, partido pulitikal at korporasyon ang pangangailangan ng agarang pagkilos hinggil sa krisis sa klima at ekolohiya at magsama-sama sa kabila ng kanilang pagkakaiba - tulad ng gagawin mo sa isang kagipitan - at gawin ang mga kinakailangang hakbang upang mapangalagaan ang mga kondisyon para sa buhay na may dignidad para sa lahat ng tao sa daigdig.
Nang sa gayon - kaming milyun-milyong nag-aaklas na kabataan mula sa paaralan - ay makabalik na sa paaralan.
May pangarap akong ang mga nasa kapangyarihan, pati na rin ang midya, ay simulang tratuhin ang krisis na ito tulad ng umiiral na emerhensiyang ito. Upang makauwi na ako sa aking kapatid na babae at mga alaga kong aso.
Sa katunayan, marami akong pangarap. Subalit ito ang taon 2019. Hindi ito ang panahon at lugar para sa mga pangarap. Ngayon ang panahon ng paggising. Ito ang sandali ng kasaysayan kung saan dapat tayong lahat ay gising.
At oo, kailangan natin ng mga pangarap, hindi tayo mabubuhay ng walang pangarap. Subalit may panahon at lugar para sa lahat ng bagay. At hindi dapat pigilan ng mga pangarap ang pagsasabi tulad ng ganoon.
At gayunpaman, kahit saan ako pumunta ay parang napapaligiran ako ng mga alamat. Ang mga namumuno sa negosyo, mga halal na opisyal sa iba't ibang saray ng pulitika na nagbigay ng kanilang oras sa paglikha at pagtalakay ng mga kwentong pampatulog na nagpapaginhawa sa atin, na tayo'y babalik sa pagtulog.
Ito'y mga kwentong "pampabuti ng pakiramdam" tungkol sa kung paano natin aayusin ang lahat ng gusot. Gaano kaganda ang lahat ng bagay kung "malulutas" ang lahat. Ngunit ang problemang kinakaharap natin ay hindi ang kakulangan natin ng kakayahang mangarap, o isipin ang isang mas mahusay na mundo. Ang problema ngayon ay kailangan nating gumising. Panahon na upang harapin ang reyalidad, ang mga katotohanan, ang siyensya.
At ang pinag-uusapan ng siyensya ay di lamang ang "mga dakilang pagkakataon upang lumikha ng lipunang ninanais natin lagi". Tinatalakay nito ang hindi sinasabing pagdurusa ng tao, na lalala pa ng lalala habang naaantala tayo sa pagkilos - maliban kung kikilos na tayo ngayon. At oo, kasama sa isang sustenableng nagbabagong mundo ang maraming bagong benepisyo. Ngunit kailangan ninyong maunawaan. Hindi ito pagkakataon upang lumikha ng mga bagong luntiang trabaho, bagong mga negosyo o paglago ng luntiang ekonomiya. Higit sa lahat ito'y emerhensiya, at hindi lang ito tulad ng ibang emerhensiya. Ito ang pinakamalaking krisis na naranasan ng sangkatauhan.
At kailangan nating tratuhin ito nang naaayon upang maunawaan at magagap ng mga tao ang pangangailangan ng agarang aksyon. Dahil hindi mo malulutas ang isang krisis kung hindi mo ito tatratuhing isang krisis. Tigilan ang pagsasabi sa mga tao na ang lahat ay magiging maayos kung sa katunayan, tulad ng nakikita ngayon, hindi ito magiging maayos. Hindi ito isang bagay na maaari mong ibalot at ibenta o "i-like" sa social media.
Itigil ang pagpapanggap na ikaw, ang ideya mo sa negosyo, ang iyong partidong pampulitika o plano ang makakalutas sa lahat. Dapat mapagtanto nating wala pa tayo ng lahat ng mga solusyon. Malayo pa iyon. Maliban kung ang mga solusyong iyon ay nangangahulugang tumitigil lang tayo sa paggawa ng ilang mga bagay.
Hindi maituturing na pag-unlad ang pagbabago ng isang mapaminsalang mapagkukunan ng enerhiya para sa isang bagay na hindi gaanong mapaminsala. Ang pagdadala ng ating mga emisyon sa ibang bansa ay di nakakabawas ng ating emisyon. Hindi makakatulong sa atin ang malikhaing pagpapaliwanag. Sa katunayan, ito ang mismong puso ng problema.
Maaaring narinig na ng ilan sa inyo na mayroon na lang tayong labingdalawang taon mula noong Enero 1, 2018 upang putulin sa kalahati ang emisyon natin ng carbon dioxide. Ngunit sa palagay ko, iilan lang sa inyo ang narinig na mayroong limampung bahagdan (o singkwenta porsyento) na tsansa na manatiling mababa pa sa 1.5 degri Celsius ng pandaigdigang pagtaas ng temperatura sa ibabaw ng antas ng bago pa ang panahong industriyal. Limampung bahagdang pagkakataon (o singkwenta porsyentong tsansa).
At sa kasalukuyang, pinakamahusay na magagamit na siyentipinong kalkulasyon, di kasama ang mga di kahanay na kritikal na dako pati na rin ang karamihan sa mga hindi inaasahang lundo ng pagbalik (feedback loop) tulad ng napakalakas na methane gas na tumakas mula sa mabilis na nalulusaw na arctic permafrost. O nakakandado na sa nakatagong pag-init ng nakakalasong polusyon ng hangin. O ang aspeto ng ekwidad; hustisya sa klima.
Kaya tiyak na di sapat ang isang 50 porsyentong tsansa - isang istatistikong kalansing ng barya – ay tiyak na di pa sapat. Imposible iyon upang moral na ipagtanggol. Mayroon bang sinuman sa inyong sasakay ng eroplano kung alam ninyong mayroon itong higit sa 50 porsyentong tsansa ng pagbagsak? Higit pa sa punto: pasasakayin ba ninyo ang inyong mga anak sa paglipad niyon?
At bakit napakahalagang manatili sa ibaba ng limitasyong 1.5 degri? Sapagkat iyon ang panawagan ng nagkakaisang siyensya, upang maiwasang masira ang klima, upang manatiling malinaw ang pagtatakda ng isang hindi maibabalik na tanikala ng reaksyong lampas sa kontrol ng tao. Kahit na sa isang degri ng pag-init ay nakikita natin ang hindi katanggap-tanggap na pagkawala ng buhay at kabuhayan.
Kaya saan tayo magsisimula? Iminumungkahi kong simulan nating tingnan ang kabanata 2, sa pahina 108 ng ulat ng IPCC na lumabas noong nakaraang taon. Sinasabi doon na kung mayroon tayong 67 porsyentong tsansa na malimitahan ang daigdigang pagtaas ng temperatura sa ibaba ng 1.5 degri Celsius, mayroon tayo sa 1 Enero 2018, ng aabot sa 420 Gtonnes ng CO2 na naiwan upang ibuga ang badyet na carbon dioxide. At syempre mas mababa na ngayon ang numerong iyon. Habang nagbubuga tayo ng halos 42 Gtonnes ng CO2 bawat taon, kung isasama mo ang paggamit ng lupa.
Sa mga antas ng kasalukuyang emisyon, nawala na ang natitirang badyet sa loob ng mas mababa sa walo at kalahating taon. Hindi ko opinyon ang mga numerong iyon. Hindi rin ito opinyon o pananaw sa pulitika ng sinuman. Ito ang kasalukuyang pinakamahusay na naabot ng siyensiya. Bagaman sinasabi ng mga siyentipiko na napaka-moderato ng pigurang ito, ito ang katanggap-tanggap sa lahat ng mga bansa sa pamamagitan ng IPCC.
At mangyaring tandaan na ang mga pigurang ito'y pandaigdigan at samakatuwid ay walang sinasabi sa aspeto ng ekwidad, na malinaw na nakasaad sa buong Kasunduan ng Paris, na talagang kinakailangan upang gumana ito sa isang pandaigdigang sukatan. Nangangahulugan itong kailangang gawin ng mga mayayamang bansa ang kanilang patas na bahagi at bumaba ng mas mabilis ang emisyon sa zero, upang maaaring mapataas ng mga tao sa mas mahirap na mga bansa ang kanilang pamantayan ng pamumuhay, sa pamamagitan ng pagtatayo ng ilang mga imprastraktura na itinayo na natin. Tulad ng mga kalsada, ospital, paaralan, malinis na inuming tubig at kuryente.
Ang USA ang pinakamalaking carbon polluter o tagapagdumi ng karbon sa kasaysayan. Ito rin ang numero unong tagagawa ng langis ng mundo. At gayundin naman, ikaw din ang nag-iisang bansa sa mundo na nagbigay hudyat ng iyong malakas na balak na iwanan ang Kasunduan sa Paris. Dahil sa sinasabing "ito'y isang masamang pakikitungo para sa Amerika".
Apatnaraan at dalawampung Gt ng CO2 ang naiwan upang ibuga noong Enero 1, 2018 upang magkaroon ng isang 67 porsyentong tsansang manatili sa ibaba ng 1.5 degri ng pagtaas ng temperatura sa mundo. Ngayon ang pigurang iyon ay nasa mas mababa sa 360 Gt.
Nakaliligalig ang mga numerong ito. Subalit karapatan ng mga taong makaalam. At ang karamihan sa atin ay walang ideya na umiiral ang mga numerong ito. Sa katunayan kahit na ang mga mamamahayag na nakausap ko'y tila di rin alam na umiral ang mga iyon. Di pa natin nababanggit ang mga pulitiko. At tila mukhang tingin nila na ang kanilang pampulitikang plano ang makakalutas sa buong krisis.
Subalit paano ba natin malulutas ang problemang di natin lubusang nauunawaan? Paano ba natin maiiwanan ang buong larawan at ang kasalukuyang naririyang siyensya?
Naniniwala akong may malaking panganib na gawin ito. At gaano man kapulitikal ang paglalarawan sa krisis na ito, huwag nating hayaang magpatuloy ito bilang partisanong pulitikal na usapin. Ang krisis ekolohikal at klima ay lampas pa sa pulitikang pampartido. At ang pangunahing kaaway natin ngayon ay hindi ang ating mga kalaban sa politika. Ang pangunahing kaaway natin ngayon ay pisika. At hindi tayo "nakikipagkasundo" sa pisika.
Marami ang nagsasabing imposibleng magawa ang pagsasakripisyo ng marami para sa kaligtasan ng bisospero (o kabuuan ng ekosistema) at tiyakin ang kalagayan ng pamumuhay para sa hinaharap at kasalukuyang henerasyon.
Marami na ngang nagawang dakilang sakripisyo ang mga Amerikano upang malagpasan ang mga teribleng panganib noon.
Isipin ninyo ang matatapang na kawal na sumugod sa dalampasigan sa unang salpukan sa Omaha Beach noong D Day. Isipin ninyo si Martin Luther King at ang 600 iba pang mga pinuno ng karapatang sibil na itinaya ang lahat upang magmartsa mula Selma hanggang Montgomery. Isipin ninyo si Pangulong John F. Kennedy na inihayag noong 1962 na ang Amerika ay "pipiliin pang magtungo sa buwan sa dekadang ito at gawin ang iba pang mga bagay, hindi dahil iyon ay madali, ngunit dahil iyon ay mahirap..."
Marahil nga ay imposible. Ngunit sa pagtingin sa mga numerong iyon - ang pagtingin sa kasalukuyang pinakamahusay na siyensya na nilagdaan ng bawat bansa - sa palagay ko'y iyon ang kinakalaban natin.
Subalit di mo dapat aksayahin ang buong panahon mo sa pangangarap, o tingnan ito bilang ilang laban sa politika na dapat pagtagumpayan.
At hindi mo dapat isugal ang kinabukasan iyong mga anak sa isang kalansing ng barya.
Sa halip, dapat kayong makiisa sa siyensya.
Dapat kayong kumilos.
Dapat ninyong gawin ang imposible.
Dahil ang pagsuko ay di kailanman kasama sa pagpipilian.
https://www.independent.co.uk/voices/greta-thunberg-congress-speech-climate-change-crisis-dream-a9112151.html
Greta Thunberg speech in the US Congress
September 18, 2019
My name is Greta Thunberg. I am 16 years old and I’m from Sweden. I am grateful for being with you here in the USA. A nation that, to many people, is the country of dreams.
I also have a dream: that governments, political parties and corporations grasp the urgency of the climate and ecological crisis and come together despite their differences – as you would in an emergency – and take the measures required to safeguard the conditions for a dignified life for everybody on earth.
Because then – we millions of school striking youth – could go back to school.
I have a dream that the people in power, as well as the media, start treating this crisis like the existential emergency it is. So that I could go home to my sister and my dogs. Because I miss them.
In fact I have many dreams. But this is the year 2019. This is not the time and place for dreams. This is the time to wake up. This is the moment in history when we need to be wide awake.
And yes, we need dreams, we can not live without dreams. But there’s a time and place for everything. And dreams can not stand in the way of telling it like it is.
And yet, wherever I go I seem to be surrounded by fairy tales. Business leaders, elected officials all across the political spectrum spending their time making up and telling bedtime stories that soothe us, that make us go back to sleep.
These are “feel-good” stories about how we are going to fix everything. How wonderful everything is going to be when we have “solved” everything. But the problem we are facing is not that we lack the ability to dream, or to imagine a better world. The problem now is that we need to wake up. It’s time to face the reality, the facts, the science.
And the science doesn’t mainly speak of “great opportunities to create the society we always wanted”. It tells of unspoken human sufferings, which will get worse and worse the longer we delay action – unless we start to act now. And yes, of course a sustainable transformed world will include lots of new benefits. But you have to understand. This is not primarily an opportunity to create new green jobs, new businesses or green economic growth. This is above all an emergency, and not just any emergency. This is the biggest crisis humanity has ever faced.
And we need to treat it accordingly so that people can understand and grasp the urgency. Because you can not solve a crisis without treating it as one. Stop telling people that everything will be fine when in fact, as it looks now, it won’t be very fine. This is not something you can package and sell or ”like” on social media.
Stop pretending that you, your business idea, your political party or plan will solve everything. We must realise that we don’t have all the solutions yet. Far from it. Unless those solutions mean that we simply stop doing certain things.
Changing one disastrous energy source for a slightly less disastrous one is not progress. Exporting our emissions overseas is not reducing our emission. Creative accounting will not help us. In fact, it’s the very heart of the problem.
Some of you may have heard that we have 12 years as from 1 January 2018 to cut our emissions of carbon dioxide in half. But I guess that hardly any of you have heard that there is a 50 per cent chance of staying below a 1.5 degree Celsius of global temperature rise above pre-industrial levels. Fifty per cent chance.
And these current, best available scientific calculations do not include non linear tipping points as well as most unforeseen feedback loops like the extremely powerful methane gas escaping from rapidly thawing arctic permafrost. Or already locked in warming hidden by toxic air pollution. Or the aspect of equity; climate justice.
So a 50 per cent chance – a statistical flip of a coin – will most definitely not be enough. That would be impossible to morally defend. Would anyone of you step onto a plane if you knew it had more than a 50 per cent chance of crashing? More to the point: would you put your children on that flight?
And why is it so important to stay below the 1.5 degree limit? Because that is what the united science calls for, to avoid destabilising the climate, so that we stay clear of setting off an irreversible chain reaction beyond human control. Even at 1 degree of warming we are seeing an unacceptable loss of life and livelihoods.
So where do we begin? Well I would suggest that we start looking at chapter 2, on page 108 in the IPCC report that came out last year. Right there it says that if we are to have a 67 per cent chance of limiting the global temperature rise to below 1.5 degrees Celsius, we had, on 1 January 2018, about 420 Gtonnes of CO2 left to emit in that carbon dioxide budget. And of course that number is much lower today. As we emit about 42 Gtonnes of CO2 every year, if you include land use.
With today’s emissions levels, that remaining budget is gone within less than 8 and a half years. These numbers are not my opinions. They aren’t anyone’s opinions or political views. This is the current best available science. Though a great number of scientists suggest even these figures are too moderate, these are the ones that have been accepted by all nations through the IPCC.
And please note that these figures are global and therefore do not say anything about the aspect of equity, clearly stated throughout the Paris Agreement, which is absolutely necessary to make it work on a global scale. That means that richer countries need to do their fair share and get down to zero emissions much faster, so that people in poorer countries can heighten their standard of living, by building some of the infrastructure that we have already built. Such as roads, hospitals, schools, clean drinking water and electricity.
The USA is the biggest carbon polluter in history. It is also the world’s number one producer of oil. And yet, you are also the only nation in the world that has signalled your strong intention to leave the Paris Agreement. Because quote “it was a bad deal for the USA”.
Four-hundred and twenty Gt of CO2 left to emit on 1 January 2018 to have a 67 per cent chance of staying below a 1.5 degrees of global temperature rise. Now that figure is already down to less than 360 Gt.
These numbers are very uncomfortable. But people have the right to know. And the vast majority of us have no idea these numbers even exist. In fact not even the journalists that I meet seem to know that they even exist. Not to mention the politicians. And yet they all seem so certain that their political plan will solve the entire crisis.
But how can we solve a problem that we don’t even fully understand? How can we leave out the full picture and the current best available science?
I believe there is a huge danger in doing so. And no matter how political the background to this crisis may be, we must not allow this to continue to be a partisan political question. The climate and ecological crisis is beyond party politics. And our main enemy right now is not our political opponents. Our main enemy now is physics. And we can not make “deals” with physics.
Everybody says that making sacrifices for the survival of the biosphere – and to secure the living conditions for future and present generations – is an impossible thing to do.
Americans have indeed made great sacrifices to overcome terrible odds before.
Think of the brave soldiers that rushed ashore in that first wave on Omaha Beach on D Day. Think of Martin Luther King and the 600 other civil rights leaders who risked everything to march from Selma to Montgomery. Think of President John F. Kennedy announcing in 1962 that America would “choose to go to the moon in this decade and do the other things, not because they are easy, but because they are hard…”
Perhaps it is impossible. But looking at those numbers – looking at the current best available science signed by every nation – then I think that is precisely what we are up against.
But you must not spend all of your time dreaming, or see this as some political fight to win.
And you must not gamble your children’s future on the flip of a coin.
Instead, you must unite behind the science.
You must take action.
You must do the impossible.
Because giving up can never ever be an option.
Mag-subscribe sa:
Mga Post (Atom)