Ang pagpepedikab man ay marangal na hanapbuhay

ANG PAGPEPEDIKAB MAN AY

MARANGAL NA HANAPBUHAY

mumo lang kung tutuusin ang kinikita nila

sa paghatid ng pasahero, tanggap nila'y barya

sariling kayod upang makakain ang pamilya

ngayon, kabuhayan nila'y napagdiskitahan pa

ang pagpepedikab ay marangal na hanapbuhay

sa tatlong gulong man, may ngiti silang nasisilay

araw-gabi'y nagsisikap na magtrabahong tunay

ngayon, bakit kabuhayan nila ang niluluray

kung yaong bakal na ibon ay malaking negosyo

natatanggap lang ng mga pipit ay pawang mumo

di naman sila mayang paaapi sa kung sino

o baka maging langay-langayan ang mga ito

may karapatang mabuhay ang mga maralita

hayaan silang marangal na magtrabahong kusa

kahit tatlong gulong ay may hatid na ngiti't tuwa

pagkat marangal ang ginagawa nila sa madla

- gregbituinjr.

Human Rights Walk 2017

Human Rights Walk 2017

ni Gregorio V. Bituin Jr.

Disyembre 10, 2017, araw ng Linggo. Nagising ako kong ika-5 ng umaga, at agad na naghanda para sa paglalakad. Ika-5:45 ay naroon na ako sa CHR, sa tapat ng rebulto ni Ka Pepe Diokno sa CHR. Wala pa ang rebulto ni Ka Pepe noong nakaraang taon, kundi signboard ng CHR. Binuwag na ang pader at ang signboard, kaya sa mismong tapat na ng rebulto ako naghintay.

Di makararating si Ron Solis na nakasama ko last year, at kasama ko rin sa Climate walk, dahil nasa Baguio siya. Wala nang ibang nag-confirm, kaya sinimulan ko na ang paglalakad ng bandang 6:10 am mula sa rebulto. Binaybay ko ang circle, at ang kahabaan ng Quezon Avenue. Nakarating ako ng Welcome Rotonda bandang ika-8:25 am, kung saan naroroon na rin ang IDefend. Last year ay sumalubong pa si Alan Silayan, kasama rin sa Climate Walk, bago mag-Welcome.

Nagkaroon ng munting programa sa Welcome at isa ako sa pinagsalita. Sinabi kong ang Human Rights Walk ay isa ring adbokasya, tulad ng ginawa namin noon sa Climate Walk noong 2014 na paglalakad mula Luneta hanggang Tacloban mula Oktubre 2, 2014 hanggang Nobyembre 8, 2014, ang unang anibersaryo ng naganap na bagyong Yolanda.

Ikasiyam ng umaga ay nagmartsa na kami patungong Mendiola. Habang naglalakas ay nakilala ko si Mam Angie ng CHR na tumulong sa paghawak ng tarp na aking dala. At kakilala rin pala niya ang kaibigan kong nasa CHR na rin, si Dado Sta. Ana, na kasama ko sa history group na Kamalaysayan (Kaisahan sa Kamalayan sa Kasaysayan).

Nakarating kami sa Mendiola ng bandang ika-11 ng umaga dahil hinintay pa naming matapos ang ibang grupong naunang magprograma roon. Madagundong ang hiyaw ng mga kasama, "Karapatan, Hindi Karahasan!" "Kabuhayan, Hindi Patayan!" "Yes to Life, No to EJK!"

Alas-dose ay kailangan ko nang umalis bagamat di pa tapos ang programa upang dumalo sa klase ko sa labor paralegal.

Mamatay daw tayo sa gutom

Putang ina n'yo, mamatay kayo sa gutom
Anang pangulong amoy asupre't kabaong
Nakapanginginig ang sinabi ng buhong
Gustong dukha'y hayaan lang sa alimuom.
Ulupong sa tuktok yaong nagtutungayaw
Lagi bagang sa dugo'y tila nauuhaw
Oo, ang bibig niya'y mistulang balaraw
Na nakasusugat hanggang ikaw'y matunaw.
Gising na, bayan ko, ang pangulo mo'y buwang
Sa babae man ay di marunong gumalang
Isang siraulong pati ang puso'y halang
Ramdam mo kung bakit paligid ay masangsang.
Asupreng dila'y nais kumahon sa atin
Upang animo'y Hitler siyang sasambahin
Lalaban ba tayo sa dila niyang angkin
O tiklop-tuhod kayo sa kanyang gawain?
- gregbituinjr.

Panahon ngayon ng berdugong ulol

PANAHON NGAYON NG BERDUGONG ULOL

I

panahon ngayon ng berdugong ulol

na buhay ng tao'y inuulaol

paslang agad ang inakalang adik

walang proseso't lagim ang hinasik

dugo'y nagsitilamsikan sa lupa

habang ang pamilya'y nagsipagluha

buhay ng anak na inalagaan

sa isang iglap nawalang tuluyan

ganito na ba ang hustisya ngayon?

karapatan ng tao'y nilululon?

buhay ng kapwa'y tinulad sa ipis

na titirisin lang kapag ninais

II

panahon ngayon ng mga berdugo

na uhaw sa dugo ng kapwa tao

batas nila'y pumatay nang pumatay

malinis na lipunan daw ang pakay

ngunit bakit walang batas, proseso?

bakit ba paslang doon, paslang dito?

kahit matino ka'y dapat mag-ingat

sa kalsada'y huwag pakalat-kalat

ang batas ay nasa kanilang kamay

kaya walang tao sa mga lamay

buhay ng tao sa kanila'y barya

kahit pa ang mga ina'y magdusa

- gregbituinjr.

Nilay at danas sa kumukulong diktadura

NILAY AT DANAS SA KUMUKULONG DIKTADURA

libu-libo'y pinaslang sa unang taon pa lamang

turing sa dukha'y ipis, buhay nila'y di ginalang

maginoong sukab na'y talipandas na nahirang

masa'y di maisip sa sariling dugo lulutang

animo'y isang sumpa sa bayan ng magigiting

na pati tusong pulitiko'y nagsipagbalimbing

inidolo'y dating diktador ng pinunong praning

na sa Libingan ng mga Bayani inilibing

mga sugapa'y maysakit ang diwa't kaluluwa

walang proseso't pagpaslang ba agad ang sentensya?

utos ng hari nang di mabali, nag-martial law na

ang lupang pangako'y nilason ng sukab at bomba

ang martial law'y gagawin pa nilang pambuong bansa

baka marami na namang matortyur, mangawala

nakababahala ngang tunay ang pinaggagawa

karapatang pantao'y sadyang binabalewala

hindi tulog ang bayan, naririto't nagtitipon

nakahanda sa pagharap sa panibagong hamon

di papayag mabalik ang bangungot ng kahapon

masa'y pipiglas sa pangil ng bagong panginoon

- gregbituinjr.

(nilikha para sa National Conference Against Dictatorship o NCAD na ginanap sa Benitez Hall, College of Education, UP Diliman, Hulyo 20-21, 2017)

Naroong nakaukit ang panawagang hustisya

naroong nakaukit ang panawagang hustisya

yaon ang nasa dibdib ng laksa-laksang pamilya

anong lupit ng sinapit ng mga mahal nila

na tinokbang ng mga walang budhing palamara

- tula’t litrato ni gregbituinjr.

Nagnanaknak ang lagim sa bayan kong sawi

NAGNANAKNAK ANG LAGIM SA BAYAN KONG SAWI

nagnanaknak ang lagim sa bayan kong sawi

bayang nababalot ng hilakbot at hikbi

walang proseso'y nauso't danas ay hapdi

kaliluha'y sa bayan pa rin naghahari

gobyerno'y kayraming sa dugo pinalutang

walang kara-karapatan, handang pumaslang

nasakbibi ng dusa ang lupang hinirang

kayrami nang nasawi pag iyong binilang

nais nilang tumahimik ang pamayanan?

oo, nakabibingi ang katahimikan

habang di naman dama ang kapayapaan

tahimik nga, ngunit di payapa ang bayan

di natin nais sa bayang ito'y ligalig

di ganitong pulos patayan, panlulupig

nais natin ng isang payapang daigdig

may pagkakapantay at puno ng pag-ibig

huwag hayaang karapatan ay yurakan

huwag hayaan ang kulturang kamatayan

singilin ang maysala, tokhang ay wakasan

ang buhay ng tao'y dapat pahalagahan

- gregbituinjr.

* nilikha at binasa sa aktibidad na tinaguriang "Biag Buhay Ikabuhi: Valuing Life, Denouncing Killing" na ginanap sa Tondo, Maynila, Abril 16, 2017, Linggo ng Pagkabuhay (Easter Sunday)

Replika

REPLIKA

makatindig balahibo, puso'y dinadalirot

sa paligid ay tila lagim yaong bumabalot

gayong replika lang ang bangkay, nakapanlalambot

palibot ay kandila sa programang anong lungkot

replika lamang iyon ng tinortyur at pinaslang

nakagapos, nakapiring, sa dugo'y lumulutang

kawalang proseso'y pinauso na ba ng hunghang?

kaluluwa't puso ba ng nasa poder ay halang?

itinuturing na maysakit ang mga sugapa

kaya may rehabilitasyong dapat isagawa

ngunit bakit maysakit ay gayon lang kung mapuksa

gayong di iyon ketong o krimeng kasumpa-sumpa

replika lamang, ngunit simbolo ng inhustisya

hindi mga bato ang naiwan nilang pamilya

lumuluha, nasasaktan, tagos sa kaluluwa

pagkat mahal nila'y pinaslang na lang basta-basta

- tula't litrato ni gregbituinjr.

(kuha sa programang "Kalbaryo ng Kawalang Katarungan" na pinangunahan ng iba't ibang human rights group, Abril 12, 2017)

Pagtatagpo ng pamilya ng nangawala't biktima ng pamamaslang

nagtagpo yaong pamilya ng mga iwinala

at biktima ng mga walang prosesong pagpaslang

nagpalitan ng kwento sa isang munting programa

bakit batayang karapatan ay di na ginalang

sa bansang puno ng dusa sari-sari'y naganap

kapwa sariwang sugat ang sa puso'y maaapuhap

ang isa'y walang bangkay, hanggang ngayon naghahanap

ang isa'y may bangkay, hustisya ang hinahagilap

dama ng bayang nakabibingi ang katahimikan

habang di pa rin maramdaman ang kapayapaan

inaalagata ang sugat sa puso't isipan

ang kawalang katarungan ba'y mayroong hangganan

- gregbituinjr.

http://www.gmanetwork.com/news/story/606900/news/nation/kin-of-martial-law-abuse-ejk-victims-come-together-for-holy-week-remembrance

Tula sa sapilitang iwinala

sapilitang iwinala, dinukot

hustisyang asam, saan pumalaot

mababaon lang ba sila sa limot

sa nangyari'y sinong dapat managot

sinupil ang kanilang mga tinig

panahon iyon ng laksang ligalig

mga karapatan nila'y nilupig

sa nangyari'y sinong dapat mausig

karapatan nila'y winalanghiya

ilang bagyo'y nagdaan na sa bansa

ngunit kahit anino nila'y wala

ang nangyari'y sadyang kasumpa-sumpa

katarungan ba'y saan mahahango

nang di na matuliro yaring puso

nangyari'y sa puso nagpapadugo

sa paghahanap, di pa rin susuko

- gregbituinjr.

(binasa sa programang "Kalbaryo ng Kawalang Katarungan" na pinangunahan ng iba't ibang human rights group, Abril 12, 2017)